کتاب همان طور که در عنوانش ذکر شده مجموعه ای است از اشعار اقوام و گویش های مختلف ایران که برای حفظ و حراست از زبان ها، گویش ها و فرهنگ های اقوام ایرانی منتشر شده است. برخی از اشعار انقلابی، اجتماعی و قومی شاعرانی چون: فروغ فرخزاد، احمد شاملو، اوختای، رحمان دده و مرضیه اسکویی در این مجلد مندرج است. ترجمه ی برخی از اشعار به دست صمد بهرنگی صورت پذیرفته است. این کتاب توسط انتشارات فرهنگی فدراسیون آلمان منتشر شده است.
سیمای شاعران، شرح حال، نمونه آثار ۲۰۲ شاعر نامی ایران از قدیمترین ایام تا عصر حاضر است. شعر من سوز دل سوخته زار من است شعر من پرتو تابنده افکار من است شعر من گوهر دریای دل خونین است شعر رخشنده دل گوهر شهوار من است آغاز کتاب با مقدمه ای از مولف ،صابر کرمانی ،درباره شعر و شاعری است. مولف در ابتدای هر شعر ،وصف حالی از شاعر ارائه داده تا خواننده با سراینده اشعار نیز آشنایی مختصر پیدا کند.عمده اشعار گردآوری شده به سبک کهن و با وزن و قافیه و در عین حال در مواردی از سرایندگان شعر نیمایی نیز شواهدی آورده شده است همچون فریدون مشیری و نادر نادرپور ... . طبع جدید اثر با ویرایش مجدد و اضافات و اصلاحات و چاپی زیبا و در دو رنگ منتشر گردیده است.
مجموعه حاضر مشتمل است بر شرح حال و نمونه اشعار فارسی، آذری و کردی 81شاعر منطقه "تکاب افشار." در ابتدای کتاب، نگارنده معرفینامه کوتاه جمعی از سرایندگان و فضلای تکاب را در قالب یک مثنوی به نظم کشیده است .آنگاه هشتاد و یک شاعر یاد شده، به ترتیب الفبا معرفی شدهاند که اسامی تعدادی از آنها بدینقرار است" :یدالله امین"، "نصرتالله آموزگار"، "علی اشرف احمدنیا"، "علیاشرف اخوی"، "یحیی اسماعیلی"، "عباسعلی خان افشار"، و "آذر افشاری."
این کتاب مجموعه مقالاتی است که صمد بهرنگی در سالهای مختلف نگاشته و با چند مقاله دیگر بصورت کتاب (مجموعه مقاله ها) چاپ شده است. این مقالات شامل عناوینی چون: سخنی درباره درس تاریخ؛ چند حرف درباره شناخت؛ در مرز علوم قدیمه و دانش نو؛ سخنی کوتاه درباره شعور، فکر، زبان؛ بررسی کتاب ساختمان خورشید...؛ ادبیات کودکان است.
موضوع کتاب حاضر مجموعه اشعاری است آذری، کردی، لری و فارسی از اوختای، رحمان دده و مرضیه اسکوئی با ترجمه هایی از صمد بهرنگی که توسط نشر اتحاد و دالقا به چاپ رسیده است