مثلها به عنوان ستون فرهنگ مردم و يکي از اقسام ادبي همواره مورد توجه شاعران بوده است، چنانکه حتي کاربرد مثل و تمثيل و استشهاد يکي از شاخصههاي سبکي به شمار میآمده است. در اين مقاله ضمن برشمردن کارکردهاي مثل و اشاره به پيشينه تحقيق، ضربالمثلهاي منظوم از جهات گوناگون بررسي میشوند و تفاوت ارسال مثل با تمثيل، اسلوب معادله، تضمين، تلميح و کلام جامع تبيين میگردد که يکي از دو مسئله اساسي تحقيق در اين مقاله است، سپس آمار ضرب المثلها در شعر 70 شاعر معروف فارسي را به ترتيب تعداد میآوريم و از اين تعداد به کيفيت بازتاب امثال در شعر بيست شاعر اشاره میکنيم تا معلوم میشود بطور خاص هريک از شاعران از مثلها، چگونه در شعر خود بهره گرفتهاند. هدف از اين تحقيق جز تبيين دقيق مسئله و گشودن روزني براي تحقيقات بيشتر در اين زمينه، بررسي اين نکته نيز هست که شاعران همواره از گنجينه عظيم ادب شفاهي به چه روشهايي بهره جستهاند و بر غناي آن نيز افزودهاند. در مجموع تعداد 11691 مثل از هفتاد شاعر از ميان يکصد هزار مثل، يعني 11.5 درصد از امثال فارسي، به طريق ارسال مثل يا مثل منظوم در ديوان اين شاعران ديده شده که سعدي، صائب و نظامی بيشترين استفاده را از امثال داشتهاند. روش تحقيق کتابخانهاي و به شيوه تحليل محتواست و دستاوردهاي آن نشان دادن گستره، ميزان و چگونگي بهرهگيري شاعران از ضربالمثل در شعر خود است. اين مقاله مستخرج از طرح پژوهشي با همين عنوان است که در مرکز تحقيقات زبان فارسي دانشگاه تربيت مدرس انجام پذيرفته است.
این اثر مجموعه ای است شامل بیست مقاله به قلم استاد عبدالحسین زرین کوب که هر مقاله به یک شاعر اختصاص دارد. از رودکی شروع می شود در ادامه به فردوسی، فرخی، منوچهری، ناصر خسرو، مسعود سعد، خیام، سنایی، انوری، خاقانی، نظامی، عطار، مولوی، سعدی، امیر خسرو دهلوی، ابن یمین، حافظ، جامی و صائب می پردازد و در نهایت به بهار ختم می شود.این مقالات به صورت مختصر اما نه با نادیده گرفتن مطالب حیاتی بلکه گزینش صحیح از میان آنان به نگارش درامده است و همین عامل اثر را برای علاقه مندان به آشنایی با شعر فارسی چه خواننده ی مبتدی و چه حرفه ای جذاب کرده است. او با استفاده از نسخه های موجود آثار و تذکره های نوشته شده درباره ی این شاعران و با نظر به شرایط سیاسی اجتماعی دورران حیات شان به بررسی اشعار و زندگی آنها می پردازد. با کاروان حله کتابی است که می تواند شناخت ما را از این بزرگان و آثارشان ارتقا ببخشد.
موضوع کتاب مشاهیر نیشابور شهر قلمدانهای مرصع، سرگذشت حدود ششصد نفر از مشاهیر شهرهای نیشابور اسفراین، سبزوار، قوچان، کاشمر، تربت حیدریه، تربت جام، خواف و باخرز است و به قلم فریدون گرایلی تالیف شده و در سال 1377 منتشر شده است.
این مجموعه دربرگیرندهی 65 مقالهی دومین همایش پژوهشهای ادبی است. این همایش در سال 1381 به همت مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس و با همکاری انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی و دانشگاه الزهرا برگزار گردید. مقالات عرضه شده در این مجموعه "زبان و ادبیات ایران باستان"، "ادبیات فارسی کلاسیک"، "ادبیات معاصر"، "زیباشناسی و بلاغت"، "نقد ادبی و ادبیات تطبیقی"، "زبان و ادبیات فارسی در خارج از مرزها"، "مطالعات زبانشناسی".
يكي از داستانهاي هفتپيكر نظامي، بهرامگور و كنيزش فتنه در شكارگاه است. اين داستان را نظامي از روايت بسيار ساده، كوتاه و طرح گونه و گذاري فردوسي گرفته، پرورده و بخش دومي بدان افزوده است. پس از نظامي اين داستان را اميرخسرو دهلوي (750-651) در هشت بهشت و عبدي بيك نويدي شيرازي (988-921( در هفت اختر آورده اند كه هر دو تقليد و نظريهاي از هفتپيكر نظامي است. اميرخسرو بخش مياني داستان را با تغييراتي اندك نسبت به روايت نظامي آورده و عبدي بيك بر دامنه تغييرات افزوده است. با مقايسه و تحليل اين چهار روايت در مييابيم كه هنر نظامي در داستانپردازي و عناصر و بنمايههاي داستاني و جنبههاي اخلاقي و رواني بر روايتهاي ديگر برتري دارد. اين مقايسه تنها از نظر ساختار روايي و داستاني است نه جنبههاي زباني و شگردهاي بياني و سبكي؛ تنها در پايان مقاله به عنوان نمونه، توصيف كنيز را از چهار روايت نقل ميكنيم تا خواننده خود به اين قياس دست زند. در آغاز مقاله نيز ضمن معرفي چهار اثر و گزارش چهار روايت ميكوشيم به كمك نموداري، نقش مايههاي داستاني را نشان داده و به وجوه شباهت و اختلاف روايتها بپردازيم.