کتابخانه مجازی ادبیات

اسپاروی به تصور اینکه یکی از شاگردان مستعدش ممکن است روزی به مقام های عالی سیاسی در ایران دست باید از همان ابتدا به پرورش استعداد او در راستای منافع کشور خود می‌پردازد و سعی می‌کند به او بقبولاند که خیر و صلاح جهان به خیر و سعادت نژاد آنگلو ساکسن بستگی دارد. مؤلف از رسم “مداخل” در ایران، این عرف ناشایست عصر بی خبری به وضوح و اجمال سخن می‌گوید و زنجیره آن را از شاه تا رعیت بازگو می‌کند و وضع فروش مشاغل مهم دولتی را یکی از عوامل خرابی ملک و ملت می‌شمارد. اسپاروی از مشهوراتی که دیگر سیاحان شرح داده‌اند، دوری گزیده و آنچه بیان نموده تا حد زیاد بدیع و تازه است. او تنها به شرح وقایع بسنده نمی‌کند بلکه با ایجاز پر معنی به تحلیل رویدادها می‌پردازد و برخلاف بعضی از سیاحان به تحسین شیوه زندگی و مشی زن ایرانی می‌پردازد و او را محور زندگی خانواده می‌داند که تنها امید و آرزوی خود را در خوشبختی خانواده‌اش جستجو می‌کند. نقش چادر را در زندگی اجتماعی زن ایرانی واجد اهمیت بسیار دانسته و آن را ته بند اسارت، بلکه نشان آزادی و مجوزی برای ورود او و شرکت او در فعالیتهای اجتماعی می‌شمارد و به ذکر مثالهای چندی از شرکت زنان در اعتراض های اجتماعی می‌پردازد و از این طریق به تحسین زیبایی طبیعی فوق العاده زن ایرانی می‌نشیند.

کتاب مأموریت ادبی از خوانسار تا شیراز در اصل سفرنامه ای در زمینه دومین کنگره دبیران زبان و ادبیات فارسی کشور است که به مدت یک هفته در مرداد ماه سال 1347 و در شهر شیراز منعقد گردید. این سفرنامه که به قلم دکتر محمد حسین تسبیحی به نگارش درآمده، نخستین بار به مدت یک سال در روزنامه فردا و به صورت گفتارهایی مسلسل به چاپ رسید و در حقیقت این کتاب چاپ دوم مأموریت ادبی است. تسبیحی در سال 1347 از ریاست وقت ادارا آموزش و پرورش خوانسار جناب آقای حاج فضل الله ملکی مأموریت پیدا کرد که در این کنگره شرکت بنماید. ایشان که پس از یک سفر به تهران و گلپایگان موافقت ضمنی خود را اعلام نموده بود، سرانجام عازم این شهر گردید. ایشان در طی مسیر در شهرهایی چون شهرضا توقف نموده و توصیفات ادبی خوبی از این شهر ارائه کرده است. سپس به هر نقطه یا شهری نیز که می رسیده به توصیف آنجا پرداخته تا به شیراز رسید. وی نه تنها توصیف جامعی از چگونگی برگزاری کنگره و حتی سخنرانی های آن پرداخته، بلکه توصیفات زیبا و ادبی واری نیز از آثار مهم تاریخی و مذهبی این شهر چون آرامگاه حافظ و سعدی، شاهچراغ (ع)، تخت جمشید و ... ارائه کرده است. بدین سبب تهیه این کتاب و خواندن آن برای حتی شده پاره ای ساعت خالی از لطف نیست.

یادداشتهای مسافرت شاردن در 1674 از اصفهان به بندرعباس و هرمز، مطالب مجلد نهم است که بیست و دو تصویر گرانبها از پرسپولیس را در بر دارد و نفایس و بدایع این شهر باستانی را تفصیل کرده است. در این تاریخ می خوانیم که با جلوس شاه سلیمان صفوی به تخت سلطنت، تحول عظیمی در اوضاع و احوال زندگانی مردم این مملکت به وجود آمد، دوران درخشان و خیره کننده صفوی، به انحطاط و تنزل گرایید و مقدمات سقوط سلطنت صفوی فراهم آمد. علل و موجبات عمده و اساسی این تحولات در این جلد توسط شاردن واکاوی شده است. شاردن در این جلد، بزرگترین حوادث عصر صفوی، یعنی فوت شاه عباس دوم و تاجگذاری شاه سلیمان را نگاشته و به نوشته های یکی از مورخین عصر صفوی تکیه کرده و مشاهدات عینی آن مورخ را به نظر جهانیان رسانده است.

تحقیقات شاردن به گفته ادوارد براون از موثق ترین نگاشته های دوران صفوی به شمار می رود که منبع مهم استناد بزرگان و متفکرین به این دوران تاریخی بوده است. شاردن در این بخش از سیاحتنامه ده جلدی به تشریح و توصیف سازمان اداری و تشکیلات دولتی و روش حکومتی سلسله صفویه پرداخته است. صفویان در حقیقت جانشینان سامانیان بعد از اسلام به شمار می روند که ایران زیر درفش سلاطین این سلسله به معنای واقعی کلمه،‌ متفق و متحد شد و ملت ایران به معنی حقیقی آن به وجود آمد. شاردن در این بخش از سیاحتنامه خود به خوبی و با شرح جزئیات به ترقیات و پیشرفتهای ایرانیان در عصر صفوی پرداخته و با قلم سحّار خود، تمدن درخشان و با شکوه ایران را به رخ جهانیان کشانده است.