هدف از نگارش اين مقاله بررسي اشتقاق دو واژه ايراني ميانه، يکي از زبان فارسي ميانه و ديگري از زبان سغدي ميباشد. براي واژه فارسي ميانه madrm تاکنون اشتقاقي ارايه نشده و اشتقاق پيشتر ارايه شده براي واژه سغدي mazn نيز مورد ترديد نگارنده اين مقاله ميباشد. با بررسي متنهاي حاوي اين دو واژه و در نظر گرفتن فرايندهاي واجي در دو زبان فارسي ميانه و سغدي براي هر يک از اين دو واژه اشتقاقي پيشنهاد شده است. دليل اينکه چرا از ميان واژههاي بسيار اين زبانها اين دو واژه انتخاب شدهاند اولين جزء آنها است که به نظر نگارنده حرف اضافه اوستاييma ميباشد. اين دو مورد تنها شاهدهاي وجود اين واژه ايراني باستاني در زبانهاي ايراني ميانه ميباشند.
جمعی به حق عقیده دارند که زبان فارسی دارایی مشترک همه نسل های دیروز و امروز و فردای کشور است و به هیچ عنوان نباید در شکل الفاظ و کیفیت اشتقاق آن مداخله کرد و نسل کنونی باید زبانرا به همان صورتی که از نسل های پیشین تحویل گرفته به نسل های آینده تحویل بدهد. گروهی دیگر معتقدند که زبان فارسی مانند همه زبانهای دنیا بر اثر مرور زمان و تاثیر تحولات قهری که در جهان پیش می آید خواه ناخواه دستخوش دگرگونی شده و خواهد شد زبانی که در قرن چهارم هجری زبانی رسا و شیوا و برای رفع همه نیازمندیها کافی بوده برای رفع نیازمندیهای امروزی کافی نیست؟ و وضع لغات نو برای مفاهیم جدید از ضروریات زندگی انسانی است و به هیچ عنوانی نمی شود از ان صرف نظر یا احتراز کرد....
در این دفتر واژههایی که به عنوان واژه پهلوی در واژهنامههای فارسی به فارسی لغت فرس اسدی طوسی، صحاح الفرس، واژهنامه معیار جمالی، فرهنگ حسین وفایی، تحفة الاحباب، فرهنگ جهانگیری، مجمع الفرس و برهان قاطع یاد گردیده، گردآوری و به ترتیب الفبایی آورده شده است و در پایان آگاهیهایی که در باره زبان پهلوی در برخی از این واژهنامهها آمده به صورت پیوستی با عنوان «آگاهیهای پراکنده درباره زبان پهلوی» افزوده شده است.
بررسی و دستهبندی واژگان مرکبی که در آنها جزء دوم، ستاک مضارع فعل است در دو زبان سغدی و فارسی و مقایسه این کلمات در دو زبان مذکور هدفی است که در این مقاله پیگیری شده است. پژوهش در مورد این ترکیبات، که یکی از پربسامدترین دستههای واژگان مرکب در زبان های هند و ایرانیاند، نمونهای است برای نشاندادن وجوه اشتراک و افتراق واژگان مرکب در دو زبان سغدی و فارسی و گامی است هر چند کوچک، برای بررسی گسترده تطبیقی سایر مقولات دستوری در این دو زبان.