«مقامه» در اصطلاح بر گونهای از نثر فنی مسجع و مقفی و ترکیب یافته از کلمات زیبا و عبارت آهنگدار و لغات غریب اطلاق میگردد که محتوای آن بیان حکایات دلنشین و نکات اخلاقی و اجتماعی و ظرائف و لطائف ادبی باشد. فن مقامهنویسی که از فنون مستظرف ادیبان و دانشمندان اسلام است؛ نخست با اندیشه و قریحه محیرالعقول دانشمندان بزرگ و نابغه دوران بدیعالزمان همدانی در گذشته (398 هـ.ق) پایهگذاری شد.
معروفترین مقامه نویس عرب، ابومحمدقاسم بن محمد بن عثمان حریری بصری است که حدود سال446 ق در روستای "المشان" نزدیک بصره به دنیا آمد. مقامات حریری پنجاه مقامه دارد و نگارش آنها در سال 495 آغاز شد و در 504 به پایان رسید. حریری ظاهرا مقامات را به تشویق انوشیروان بن خالد وزیر سلطان محمود بن محمد ملکشاه سلجوقی و المسترشد خلیفه عباسی نوشت. قهرمان مقامههای حریری شخصی خیالی دیگری به نام الحارث بن همام است. حریری هر مقامه را از قول و روایت او با عبارت "حدثنی الحارث بن همام" آغاز میکند. راوی مقامه ها "حارث بن همام" خود حریری است. موضوع اصلی مقامات حریری، ماجراهای چرب زبانیها و مال اندوزیهای ابوزید است. موضوعات فرعی دیگری چون: وعظ ، نصیحت، تشویق به نیکوکاری، پرهیز از دنیاپرستی نیز در خلال چندین مقامه از جمله مقامه های اول دوم یازدهم و بیست و یکم و بیست و پنجم دیده میشود. به هنگام بررسی سبک مقامات حریری به محورهای زیر میتوان اشاره کرد: الف: شیوه تصنع و تکلف در نثر نویسی ب: تسلط او در بهره گیری از توانایی های زبان ج: هنرنمایی در ارائه زبان و نثر آهنگین برای شناساندن ناهنجاریهای اجتماعی د: کاربرد شعر در لابه لای نثر. مقامات حریری به تمام زبان های اروپایی ترجمه شده است کهن ترین ترجمه آن به فارسی در سال 662 ق از سوی مترجمی ناشناس صورت گرفته است که به اهتمام دکتر علی رواقی تصحیح و چاپ شده است.
موضوع این کتاب، بررسی و شناخت و شناساندن متون نثر ادبی تاریخی است که از قرن پنجم تا آخر قرن نهم هجری در ایران به رشته تحریر درآمدهاند. در این گفتار هدف بررسی و مقایسه تاریخها به صورت عام نیست، بلکه معرفی و شناخت تاریخهایی است که به نثر مرسل یا نثر متکلف و مصنوع در فاصله این قرون نوشته شدهاند. این مسئله، آشنایی با کتب تاریخی و معرفی آنها را نیز دربر میگیرد.
کتاب حاضر، شرحی است عرفانی بر یکی از غزلیات عارف کامل و سالک واصل، حضرت امام خمینی (ره) که توسط استاد فاطمی نیا ارائه گردیده است.