شادروان پوران شجیعی درسال 1308 هجری شمسی درتربت حیدریه خراسان متولد شد و تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در همین شهر به پایان رسانده بود و در طول تحصیل خود رتبه اول را داشت و از نخستین دختران شهر خودبود که به دانشگاه تهران راه یافتند. در حالی که هنوز شرایط تحصیل در دورههای عالی برای بسیاری ازخانمها مهیا نبود. او در محضر استادانی برجسته و نامآوری همانند استاد بزرگ بدیع الزمان فروزانفر، علی اصغر حکمت، دکتر مدرس رضوی، دکتر خطیبی، دکتر صورتگر کسب فیض کرد و در سال 1343 از پایاننامه دکتری ـ ادبیات فارسی خود با عنوان: "ادبیات در نیمه اول قرن یازدهم هجری" به راهنمایی شادروان علیاصغر حکمت شیرازی دردانشکده ادبیات دانشگاه تهران دفاع کرد و با درجه ممتاز، دکتری زبان و ادبیات فارسی را دریافت کرد. این کتاب در شناختن سبک شعر خراسانی به رشته تحریر درآمده و جزئی از درسهایی است که نویسنده در مدت پنج سال تدریس در دانشکده ادبیات شیراز بر عهده داشته است. دوره سبک خراسانی از نخستین گوینده پارسیزبان بعد از اسلام آغاز و تا نیمه قرن پنجم به طول میانجامد و خود شامل دو دوره سامانی و غزنوی است.
در فن آرایش سخن و صنایع بدیعی "سوال و جواب" را یکی از محسنات بدیع معنوی به شمار آورده اند و آن چنان است که شاعر در بیتی و یا چند بیت و یا بیش از آن، سخن خود را به صورت پرسش و پاسخ موضوع می کند و این تفنن ادبی، گاه چندان به درازا میکشد که از آغاز تا پایان یک قصیده طولانی را نیز دربر میگیرد. کتاب حاضر که "گفتگو در شعر فارسی" نام دارد بیشترین اشعاری را که تاکنون به شیوه پرسش و پاسخ سروده شده اند، شامل میشود.
شیخ مولی رشید دزفولی، فقیهی فاضل و ادیبی از شعرای تابناک بود که در جامعیت علوم و فضیلت دینداری و رعایت نکات اخلاقی و فضایل و کمالات نفسانی در عهد خود مشخص و ممتاز بود «او با همه اطلاعاتی که در علوم دینی و فلسفه و تاریخ و ادبیات تازی و فارسی داشتهاند تنها قسمتی از دیوانش یعنی بخش (زهرائیه) به جای مانده، که با همهی اندکی طبعی غرا و معلوماتی جامع است. در شعر بر پیشینیانی همچون سعدی، حافظ و جمالالدین عبدالرزاق بوده است... مجموعاً 2545 بیت شعر از مرحوم ضیایی به جای مانده است» . «این اثر یکبار در سال ۱۳۳۳ قمری در بمبئی و بار دیگر در سال ۱۳۲۳ خورشیدی در تهران به نام کلیات دیوان ضیایی به چاپ رسیده است. مجموعه زهرائیه ضیایی اگرچه در باب مدیحه و مرثیه است، اما با اصولی نو و طرحهای شعری جدید نسبت به مرثیه سرایی در آن زمان به وجود آمده که این نوع طرز بیان مرثیه در نوع خود بینظیر است و در زمان زندگی ضیایی مطمئناً سبکی بسیار نو و تازه بوده است» در دیوان شعری که از او به جای مانده تعدادی قصیده و غزل(88) و ترجیع بند(12) وجود دارد. «گرچه دیوان اشعارش مختصر ولی منقح و نافع و حاوی فواید بسیار است. اشعار نغز و شیوای او در قالب پند و نصایح، حکایت از رنج درون و قلب سوزانش دارد» . اثر منظومش؛ یعنی زهرائیه نشان از تسلط او بر قواعد شعری و تبحر او بر استحکام معانی دارد و دلیل بارزی است بر فصاحت کلام و روانی سخن و نیروی طبع و قوت بیان و حدت ذهن او. «قصاید و غزلیات لطیف و مدایح عالی و اوصاف رایع او با معانی باریک و مضامین تازه و دلانگیز به شعر او دلاویزی و رونق و جلای خاص میبخشد. در لابهلای اشعارش به ابیاتی برمیخوریم که بیانگر حسب حال و بیان احوال و سبب احتراز او از دنیا و مردم زمانه و علت انزوا و تجرید وی از خلایق است»
این كتاب كه پیش درآمدی است بر بررسی تحول اشعار عرفانی در ادبیات سنتی فارسی، سیر تفكر صوفیانه را از آغاز(سدههای چهارم و پنجم هجری) تا زمان عبدالرحمن جامی(اواخر سده نهم هجری) پی میگیرد .مولف پس از بررسی رابطه تصوف و ادبیات، دامنه پژوهش خود را با توجه به چهار نوع ادبی((لطایف عرفانی))، ((موعظه))، ((شعر عاشقانه)) و ((قصهها و روایتهای منظوم رمزی)) بسط میدهد .وی احوال و اشعار شاعران صوفی مسلك را به اختصار ارزیابی میكند، ضمن آن كه آگاهیهایی درباره بسیاری از جنبههای صوری و محتوایی شعر صوفیانه در دسترس قرار میدهد .
شکی نیست که هر شاعر شیوهای خاص خود دارد و معانی متفاوت و مختلفی را در شعر به رشته نظم درمیآورد که سبک وی را متمایز از دیگر شعرا مینماید. با این همه در هر دوره خصوصیات لفظی و معنوی مشترکی در ادبیات وجود دارد که «سبک» شعر و نثر آن دوره را مشخص میکند. در این کتاب مضامین و معانی مشترک شعر پارسی از سنایی به بعد مورد توجه قرار گرفته است.