فرائد غیاثی مفصلترین متنی محسوب میشود که در خصوص منشآت فارسی در دست است. این اثر مشتمل برششصدوپنجاه نامه دیوانی، دوستانه و عارفانه از دانشمندان، فرمانروایان و شاعران از سده دوم تا سده هشتم هجری است. فرائد غیاثی توسط یکی از منشیان قرن نهم به نام جلال الدین یوسف بن شمس الدین محمد بن شهاب الدین عبدالله فراهم آمده است. این ادیب در خراسان متوطن بوده و به خاندان شیخ احمد جام «یوسف اهل » جامی مشهور به انتساب داشت. كتاب مجموعه بزرگي است كه بيش از ششصد و پنجاه نامه ديواني، درباري، اخواني و عرفاني از دانشمندان، فرمانروايان و شاعران سده دوم تا سده هشتم هجري را شامل ميشود. فهرست نويسندگان نامه به حدود دويست نامه ميرسد. قسمت عمده نامهها اثر وابستگان دودمان شيخ احمد جام است كه مؤلف نيز شخصاً يكي از آنهاست. برخي مراسلات حاكمان معروفي چون امير تيمور، اولجايتو، شاه شجاع، مبارزالدين محمد، ملوك خاندان كرت، هارون الرشيد، غزالي، خواجه نصير و .... . در اين مجموعه نام پنجاه و يك شاعر هست كه که در هيچ تذكره و منبع ديگر اسمي از آنها برده نشده است. معلومات فراواني كه در خلال اين نامهها پراكنده است بويژه درباره علما و صوفيه منصوب به دودمان شيخ جام و شاهان آل كرت و سربداران و اوضاع اجتماعي و ادبي خراسان تا حدود اواسط قرن نهم، شبيه است به تكههاي خردورزي كه اگر كنار هم چيده آيد، تصويري تا حدود درست از پارهاي حوادث تاريخ به دست ميدهد.
رساله «یک کلمه» مهمترین اثر میرزا یوسفخان تبریزی معروف به مستشارالدوله، رجل سیاسی و روشنفکر عهد ناصرالدین شاه قاجار، به احتمال زیاد نخستین اثر برجایمانده از جنبش روشنفکری دینی به زبان فارسی است. مستشارالدوله در این رساله میکوشد تا نشان دهد اصول تجدد و تجددخواهی در زمینۀ نهاد سیاست و قانونگذاری نهتنها با تعالیم و احکام دین اسلام ناسازگاری ندارند، بلکه بهآسانی از این تعالیم و احکام استنباط و استخراج و استنتاج میتواند شد. در پایان کتاب نوشتارهایی متفرقه از مستشارالدوله آورده شده است.
این کتاب تذکرهای است تاریخی و جغرافیایی که به تشریح اقالیم سبعه پرداخته و نویسنده در ضمن توصیف برخی از شهرها و آبادیها، بهاجمال و گاه بهتفصیل از بزرگان و مشاهیر آنها سخن گفته است. نویسنده این کتاب را به زبان فارسی و در سال 1018 قمری در طول شش سال نگاشته است. نویسنده هر اقلیم را منسوب به یکی از ستارگان دانسته و هر یک را تشریح کرده است. مؤلف که از ادبای نامدار نیمه دوم قرن دهم است، با شرح هر اقلیم از اقالیم سبعه، نخست طول و عرض و مساحت تقریبی آن اقلیم را بیان کرده، سپس به موقعیت جغرافیایی و مسائل تاریخی آن اشاره نموده و در پی آن، شهرهای عمده و گاه شهرهای کوچک آن اقلیم را نام برده است. کتاب مملو از اشعار، اخبار و حکایات است. این کتاب به تصحیح جواد فاضل است.
فرائد غیاثی مفصلترین متنی محسوب میشود که در خصوص منشآت فارسی در دست است. این اثر مشتمل برششصدوپنجاه نامه دیوانی، دوستانه و عارفانه از دانشمندان، فرمانروایان و شاعران از سده دوم تا سده هشتم هجری است. فرائد غیاثی توسط یکی از منشیان قرن نهم به نام جلال الدین یوسف بن شمس الدین محمد بن شهاب الدین عبدالله فراهم آمده است. این ادیب در خراسان متوطن بوده و به خاندان شیخ احمد جام «یوسف اهل » جامی مشهور به انتساب داشت. كتاب مجموعه بزرگي است كه بيش از ششصد و پنجاه نامه ديواني، درباري، اخواني و عرفاني از دانشمندان، فرمانروايان و شاعران سده دوم تا سده هشتم هجري را شامل ميشود. فهرست نويسندگان نامه به حدود دويست نامه ميرسد. قسمت عمده نامهها اثر وابستگان دودمان شيخ احمد جام است كه مؤلف نيز شخصاً يكي از آنهاست. برخي مراسلات حاكمان معروفي چون امير تيمور، اولجايتو، شاه شجاع، مبارزالدين محمد، ملوك خاندان كرت، هارون الرشيد، غزالي، خواجه نصير و .... . در اين مجموعه نام پنجاه و يك شاعر هست كه که در هيچ تذكره و منبع ديگر اسمي از آنها برده نشده است. معلومات فراواني كه در خلال اين نامهها پراكنده است بويژه درباره علما و صوفيه منصوب به دودمان شيخ جام و شاهان آل كرت و سربداران و اوضاع اجتماعي و ادبي خراسان تا حدود اواسط قرن نهم، شبيه است به تكههاي خردورزي كه اگر كنار هم چيده آيد، تصويري تا حدود درست از پارهاي حوادث تاريخ به دست ميدهد.