این کتاب از نمونههای برجسته نگارش و نثر قرن نهم و از منابع مفید و معتبر تدوین تاریخ اجتماعی و جغرافیای تاریخی خراسان و به خصوص «ربع هرات» به شمار میرود. مؤلف با ذکر شاهد از اشعار فارسی و عربی بر سلیس بودن کتاب و نمکین بودن زبان کتاب افزوده است و مصحح نیز هر کجا که لازم دانسته مسایل مبهم را در پاورقی توضیح داده است و کاستیهای نسخه مورد استفاده با رجوعع به نسخ دیگر جبران کرده و آنها را در قلاب [] شرح کرده است. نا بر فهرست مندرجات، جلد نخست روضات در اصل شامل ۲۷ روضه است. جلد اول یا بخش نخست روضههای اول تا پنجم دربر میگیرد و بخش دوم شامل روضههای هشتم تا بیست و هفتم است، شایان ذکر است که روضههای ششم، هفتم و بیست و هفتم کتاب روضات که در فهرست مندرجات معین و مذکور است، در هیچ یک از دو جلد موجود نیست. البته مصحح بخش دوم در تعلیقات جلد دوم درباره فقدان روضه بیست و هفتم به تفصیل سخن گفته است.
دردوره مورد بحث، از ماوراء سیحون تا مرزهای چین مسکن ترکانی بود که هر از گاه فشار و هجوم چینی ها یا مغولان، سبب سرازیر شدن آنان به ماوراء النهر می گردید. در واقع از اوایل قرن هفتم میلادی، سرزمین های بین سیحون و جیحون محل منازعه ایرانیان ساکن منطقه و اقوام ترک مجاور بود. از آن جا که بنا به اقتضای سیستم اقتصاد شبانی، ترکانی اغلب در حال کوچ بودند، عدم اسکان آنها این فرصت را برای بومیان بوجود آورده بود تا آئین های کهن خویش را برپا دارند و فرهنگ ایرانی در آن منطقهادامه یابد. هم بارتلد و هم سایر محققین قرن بیستم بر این عقیده اند که از ماوراء سیحون تا مرزهای چین در شرق و مغولستان در شما، ترکستان نامیده می شود. اما هنگامیکه ترکان به سوی غرب حرکت کردند و سلطه دائمی خود را بر ماوراء النهر مستقر ساختند و فرهنگ ایرانی – اسلامی را پذیرفتند به تدریج جزء بومیان این سرزمین شدند و هویت ایرانی پیدا کردند. تاریخ خراسان و ماوراء النهر در دوره اسلامی حداقل تا قرن دهم هجری تفکیک ناپذیر به نظر میرسد و در این کتاب و مجلدات دیگر تاریخ خراسان از همه آنچه را که مربوط به تاریخ دو منطقه می باشد سخن گفته میشود. چنانکه در نگارش تاریخ خراسان در دوره قبل از ورود اسلام تحت عنوان "تاریخ شهرهای خراسان" نیز بر این روش بوده است. هم چنین تصویری بهتر از وضع ژئوپولتیکی منطقه هر کجا لازم بوده به بحث های جغرافیایی پرداخته شده است.
رساله «یک کلمه» مهمترین اثر میرزا یوسفخان تبریزی معروف به مستشارالدوله، رجل سیاسی و روشنفکر عهد ناصرالدین شاه قاجار، به احتمال زیاد نخستین اثر برجایمانده از جنبش روشنفکری دینی به زبان فارسی است. مستشارالدوله در این رساله میکوشد تا نشان دهد اصول تجدد و تجددخواهی در زمینۀ نهاد سیاست و قانونگذاری نهتنها با تعالیم و احکام دین اسلام ناسازگاری ندارند، بلکه بهآسانی از این تعالیم و احکام استنباط و استخراج و استنتاج میتواند شد. در پایان کتاب نوشتارهایی متفرقه از مستشارالدوله آورده شده است.
این کتاب از نمونههای برجسته نگارش و نثر قرن نهم و از منابع مفید و معتبر تدوین تاریخ اجتماعی و جغرافیای تاریخی خراسان و به خصوص «ربع هرات» به شمار میرود. مؤلف با ذکر شاهد از اشعار فارسی و عربی بر سلیس بودن کتاب و نمکین بودن زبان کتاب افزوده است و مصحح نیز هر کجا که لازم دانسته مسایل مبهم را در پاورقی توضیح داده است و کاستیهای نسخه مورد استفاده با رجوعع به نسخ دیگر جبران کرده و آنها را در قلاب [] شرح کرده است. نا بر فهرست مندرجات، جلد نخست روضات در اصل شامل ۲۷ روضه است. جلد اول یا بخش نخست روضههای اول تا پنجم دربر میگیرد و بخش دوم شامل روضههای هشتم تا بیست و هفتم است، شایان ذکر است که روضههای ششم، هفتم و بیست و هفتم کتاب روضات که در فهرست مندرجات معین و مذکور است، در هیچ یک از دو جلد موجود نیست. البته مصحح بخش دوم در تعلیقات جلد دوم درباره فقدان روضه بیست و هفتم به تفصیل سخن گفته است.