کتابخانه مجازی ادبیات

گرچه گویش سبزواری یکی از لهجه‌های فارسی دری است و سالیان دراز شلاق زبان‌های ناهماهنگی چون زبان ترکی، مغولی، عربی و ... را بر شانه خود تحمل کرده و امروزه در قسمت نسبتا وسیعی از خاک ایران تکلم می‌شود، هرگز نمی‌توان آن را از لهجه‌های دیگر زبان فارسی برتر دانست. وقتی از گویش سبزواری سخن گفته می‌شود و اختصاصات دستوری یا واژه‌های آن بررسی می‌شود، نباید این تصور پیش آید که با یک گویش صددرصد ثابت سروکار داریم و بین افراد مختلفی که با آن گویش تکلم می‌کنند، وحدت کلمه و لفظ برقرار است. در این کتاب لغات و اصطلاحات گویش سبزواری با شواهدی از اشعار محلی این شهرستان گردآوری شده است.

زرقان شهری باستانی در میانه راه شیراز به تخت جمشید در دامنه کوه زرقان است. زرقان قدیم شامل محله‌های بزرگ جولاهگان، میان و لرها و محله‌های کوچک‌تر آخوندها، جهودها و حیدر بود. مجموعه این محله‌های درهم‌فشرده، پشت به کوه داده و دامن تا ابتدای دشت گسترده بود. برج‌وبارو و دروازه‌های کوچک و بزرگ شهر را در میان گرفته بود و از گسترش آن پیشگیری می‌کرد. در این کتاب مجموعه دوهزار مثال، اصطلاح، کنایه، تشبیه و پند و اندرز در لهجه فارسی مردم زرقان فارس گردآوری شده است.

این کتاب اثر ابوالفضل حبیش بن ابراهیم تفلیسی است که در آن معانی و کاربردهای متعدد برخی از مهم‌ترین واژگان گوناگون قرآن کریم با رعایت ترتیب الفبایی شرح داده شده است. این اثر به زبان فارسی ـ عربی قدیمی نوشته شده است. این کتاب در واقع ترجمه فارسی کتاب «وجوه القرآن» نوشته یکی از مفسران شیعی قرن دوم هجری به نام مقاتل بن سلیمان بلخی است که مترجم به ترجمه بسنده نکرده و مطالب کتاب را استفاده از آثار علمی اندیشمندان دیگر هم تکمیل کرده است. در این اثر در مجموع صدها واژه قرآنی توضیح داده شده است. نویسنده نگارش کتاب را رد سال 558 قمری در قونیه به پایان رسانیده‌ است.

ابوالفضل حبیش بن ابراهیم بن محمد تفلیسی از دانشمندان قرن ششم هجری است که در علم صرف و نحو و لغت و نجوم و طب تبحر و استادی داشته و آثار گرانبهایی در این علوم از او بر جای مانده است. «قانون ادب» در ضبط کلمات عربی و بیان معانی آن لغات به فارسی است.مؤلف در مقدمه گفته که این کتاب را پس از بیان‌التصریف نوشته است. به استناد سه بیتی که در پشت نسخه‌ای از مجلد دوم قانون ادب، متعلق به کتابخانه اسعد افندی ترکیه مضبوط است، قانون ‌ادب را در ۵۴۵ تألیف کرده است. این کتاب چه از نظر زبان عربی و چه از لحاظ زبان فارسی کتابی باارزش است؛ زیرا این کتاب که حدود شصت هزار لغت عربی دارد، یکی از قوامیس مفصل و مفید عربی به فارسی است و از نظر احتوای بر لغات و ترکیبات زبان فارسی نیز دارای قدر و اعتبار خاص است.