در کتابخانه مجلس مرقعی نگه‌داری می‌شود که در برگه شناسایی آن در ابتدای مرقع به آقا فتحعلی حجاب شیرازی (د: 1269ق) خوشنویس عصر قاجار منسوب شده است. حال آنکه هیچ شباهتی مبان خط حجاب و این مرقع وجود ندارد. نویسنده در این مقاله با ارائه قرائن و دلایلی سبک‌شناسانه و نیز مقایسه تطبیقی چند قطعه خط از خطوط آقا فتحعلی و میرخلیل قلندر اثبات می‌کند که مرقع مزبور مربوط به میرخلیل قلندر، خوشنویس دوره صفوی است. میرخلیل از سادات عراق عجم بود و در زمان شاه طهماسب به هند مهاجرت کرد و مدت‌ها در دربار عادلشاه ثانی (حکـ: 988ـ1037ق) والی بیجاپور بود و در سال (1027ق) از طرف عادلشاه به سفارت به دربار شاه عباس اول به اصفهان آمد. میرخلیل از سرآمدان خط نستعلیق بود و حال و هوای خط او در کمتر خوشنویس صاحب نامی دیده می‌شود و خط او با خط دیگر خوشنویسان مشهور دوره صفوی تفاوت آشکار دارد. شیوه خاص او که بسیار با صلابت و ظریف است در این مرقع به خوبی دیده می‌شود. قدرت قلم و ظرافت خط میرخلیل قلندر آن‌چنان است که می‌توان او را استادی همردیف میرعماد قزوینی، خوشنویس همعصر وی دانست.

منابع مشابه بیشتر ...

65ca2d0713b14.jpg

تذکره خوشنویسان

غلام محمد هفت قلمی دهلوی

این اثر که دو نسخة خطی و چاپ سنگی آن موجود است بوسیلة مولانا غلام محمد هفت قلمی دهلوی شاعر متخلص براقم متوفی بسال 1939 میلادی = 1239 هجری قمری نوشته شده است این کتاب بعدها بوسیلة محمد هدایت حسین، مدرس زبان فارسی و عربی در کالج کلکته هندوستان تصحیح و تحشیه شده است و با اضافاتی و یک مقدمة بسیار جالب بچاپ سنگی انتشار یافته است. این کتاب شامل فهرست الرجال که محتوی 39 صفحه علاوه بر صفحات اصلی کتاب و یک مقدمه بسیار جالب بقلم مصحح کتاب یعنی محمد هدایت حسین در 8 صفحه و خود کتاب شامل چهار مقاله بشرح زیر است: 1- مقاله اول = در بیان حدوث رسم خط عربی 2- مقاله دوم = در ذکر حدوث و ایجاد اقسام رسم خط اهل فرس قدیم.

64f4a08279839.jpg

فرهنگ واژگان و اصطلاحات خوشنویسی و هنرهای وابسته‌

حمیدرضا قلیچ ‌خانی

اساس واژه گزینی در این فرهنگ، انتخاب و گردآوری واژگان و اصطلاحاتی بوده است که بتواند نیاز خوشنویسان، علاقه‌مندان و پژوهشگران این رشته و دانشجویان هنرهای تجسّمی را تا اندازه‌ای از میان بردارد. محتوای این کتاب را می‌توان به چهار بخش کلّی تقسیم کرد: الف) واژگان و اصطلاحات خط و خوشنویسی (انواع خط، ابزار نوشتن، اصول و قواعد) به صورت عمومی و اختصاصی که برخی از آنها در رسالات گذشتگان نیز بکار رفته است. ب) اصطلاحات مهم کلی هنرها و صنایعی که صرفاً برای خوشنویسی بوجود آمده‌اند. مانن: تذهیب، قلمدان سازی، قلمتراش سازی و مرّکب سازی. ج) اصطلاحات مهم و کلی هنرها و صنایعی که خوشنویسی به گونه‌ای در آنها راه یافته و بکار میرود. مانند: کاشیکاری، معرّق، نگارگری و چاپ. د) اصطلاحات مهم طراحی حروف که در پنجاه سال گذشته به عنوان بخشی از هنر گرافیک (ارتباط تصویری)، پاره‌ای از وظایف خوشنویسی کهن را عهده‌دار بوده و رابطۀ تنگاتنگ با یکدیگر دارند.