کتابخانه مجازی ادبیات

مجمع النفايس، به سبب نگاه ژرف و تيزبينانة مؤلفش، جايگاه بخصوصي در ميان تذكره های شعر فارسي دارد. اگرچه بعضاً نقايصی چون بي توجهي عامدانه به ارائه اطلاعات تاريخي به ويژه در باب شعراي ايراني در آن ديده ميشود، با اين همه نظر به انصاف و دانش و سليقه نويسنده، اين كتاب اغلب فراتر از تذكره است و اهميتي در حد مجموعه نظرات ادبي قدما دارد، تا حدي كه ميتواند مرجعي موثق و دست اول براي پژوهشگر ادبي در بررسي جريانات تحولات علوم ادبي علي الخصوص سبك شناسي و نقد ادبي باشد

موضوع کتاب روشنان فلکی منتخبی است از اشعار و شرح حال شعرای معروف ایران زمین از قرن سوم ه.ق تا عصر حاضر که به کوشش محمدمهدی نوبان و مهرالزمان نوبان در سال 1377 منتشر شده است.

چنین گوید نویسنده این سطور که رساله به دست آمده مشتمل بر خلاصه مفاضات عالم عامل و حکیم کامل اپیکتتوس یونانی از حکمای قرن نخستین میلادی و پیرو آیین فلسفی رواقیان "اهل المظال" که یکی از دانشمندان فرانسوی فرانسوا تورو نام از یونانی بلغت فرانسوی ترجمه کرده بود. اپیکتتوس را تالیفی مستقل نیست لکن فلاویوس آرین صاحب تاریخ مشهور اسکندر کبیر که در نیکوپلیس به حلقه تلامیذ او درآمد مفاضات او را در هشت مجلد تدوین کرد و اکنون جز چهار جلد از آن در دست نیست آنگاه همان شاگرد از مفاضات او هرچه بهتر و در نفوس موثرتر دید به صورت رساله کوچکی درآورد و شمه از آنچه در هر مقام و هر حال سالکان طریق را به کار آید و هر روز سالکان طریق را به کار آید و هر روز از مطالعه آن تقوی و ثبات اراده افزاید در این رساله علمی مختصر گرد آورد.

اصل مسعود سعد از همدان است. نیاکانش در زمانی که آوازه شوکت دولت غزنوی برخاست، به غزنین آمده در سلک عمال آن دولت منتظم گشتند. ولی درست معلوم نیست که کدام یک از اجدادش نخست وارد این خدمت شده‌اند. مسعود دو دوره حبس داشته است؛ یکی در قلعه‌های دهک و سو و نای در زمان سلطان ابراهیم و دیگر در قلعه مرنج در زمان سلطان مسعود بن ابراهیم. آغاز این حبس را باید ظاهرا یک سال بعد از وفات سلطان ابراهیم که در 492 واقع شد، قرار داد؛ زیرا که دوره کامرانی مسعود سعد و حکمرانی او در چالندر بسیار کوتاه بوده است. سیزده سال در مجموع او در زندان بوده و حبسیه‌هایش از بهترین اشعار این نوع فارسی است.