کتابخانه مجازی ادبیات

سرزمین کهنسال دلاوران ایران باختری از نظر جغرافیای تاریخی و تاریخ مرموز و ناشناخته است. اگر آنطور که در خارج از ایران محققانی چون هرتسفلد، دمرگان، مینورسکی، رالنسن، سر ارول استین برای بررسی گذشته های این سرزمین کوشیده اند فضلای کشور نیز توجهی ابراز می داشتند. اینک بسیاری از زوایای تاریک تاریخ چند هزارساله میهن ما روشن شده بد. نخستین کتابی که درباره لرستان به چاپ رسید مجموعه ای از غلامرضا خان والی و انیس المسافر نام داشت. کتاب مذکور در بوشهر به چاپ رسیده و مشتمل بر آگاهی هایی در مورد جانوران شکاری و فرمانروایان لر از حسین خان والی تا زمان مولف است، پس از آن باید از جغرافیای نظامی لرستان تالیف سپهبد رزم آرا نام برد که مشتمل بر جغرافیای مناطق با توجه به جنبه نظامی انها و ورود قوای دولتی به لرستان و سرکوبی عشایر این منطقه می باشد. آقایان بهمن کریمی و محمدعلی امام شوشتری نیز چند صفحه ای از کتابهای جغرافیای تاریخی غرب ایران و تاریخ جغرافیایی خوزستان را به لرستان اختصاص داده اند. با این حال تا به امروز کتابی که منحصر به تاریخ یا جغرافیای تاریخی این قسمت از ایران باختری باشد تالیف نشده است.

موسسه امیدوار است با انتشار این مجموعه در نهایت بتواند در ارج نهادن به سند و اشاعه فرهنگ مستندگویی در تاریخ تلاشی درخور نموده و در این راه بخشی از سوالات و خواسته های وسیع ملتی بزرگ را پاسخ دهد و به همراه سایر فعالیتهای تحقیقاتی و انتشاراتی مصمم است به منظور نشر آثار فرهنگی و تاریخی با بهره جویی از مجموعه اسناد و مدارک خود دست به انتشار سلسله کتابهایی با عنوان تاریخ معاصر ایران بزند و در این راه به توکل الهی و یارای استادان و محققان و اهل علم امید بسته است.

طبقات ناصری منهاج الدین سراج جوزجانی به تاریخ سلسله‌های اسلامی، سلسله غوریان هند و جانشینان آنان و دوره مغول ایران می پردازد. این اثر که مهمترین منبع تاریخی اوایل دوره اسلامی هند به شمار می آید، در سال 657 هجری نگارش شد. منهاج سراج در نگارش طبقات ناصری از کتب تاریخی دیگری چون تاریخ بیهقی، تاریخ ناصری، قانون مسعودی، قصص الثانی، تاریخ یمینی و ... استفاده کرده است. کتاب پیش رو با تصحیح محمد عبدالله چغتائی و مقدمه ای در شرح حال مولف به زبان اردو، مشتمل بر طبقات یازدهم تا بیست و دوم این اثر است. تاریخ سبکتکین، سلجوقیه، سنجریه، ملوک ‌نیمروز و سیستان، ملوک ‌کرد، خوارزمیه، ملوک غور، سلاطین شنسبیه و طهارستان و بامیان، ذکر سلاطین غزنین، سلاطین هند در مغرب و سلاطین و ملوک شمسیه هند عناوین این کتاب را تشکیل می دهند.

طبقات ناصری یکی از مهم‌ترین و معروف‌ترین کتب تاریخی زبان پارسی است که تقریبا هفت قرن پیش از این توسط یکی از دانشمندان خبیر خراسان به نام قاضی سراج منهاج جوزجانی در دهلی نوشته شده است. طبقات ناصری میراث مشترک تاریخی و فرهنگی ایران و افغانستان و در نگاهی وسیع‌تر حتی پاکستان و هندوستان است، زیرا حاوی قسمت مهمی از تاریخ گذشته این کشورها است و مهم‌ترین مآخذ درباره تاریخ اوایل دوره اسلامی هند نیز محسوب می‌شود. مؤلف کتاب جوزجانی در ایام خدمت نزد ناصرالدین محمود کتاب طبقات ناصری را در حدود سال های 655 ـ 658 هـ. ق به نام وی تألیف کرد. کتاب حاوی اخبار انبیاء و پادشاهان و خلفای اسلام و سلاطین عرب و عجم تا زمان مؤلف است و آن را بر اساس طبقات مختلف تقسیم کرده و با تاریخ مغول خاتمه می‌یابد. بخش اعظم کتاب طبقات ناصری به تاریخ غوریان و سلاطین هندو شمسیه که در واقع بندگان سلاطین غوری بودند، اختصاص دارد که در طبقات هفدهم تا بیست و دوم به ذکر آنان پرداخته است. در قرن ششم هجری غوریان تنها سلاطین مستقل و نیرومند بخش شرقی قلمروی خلافت محسوب می‌شدند و منهاج سراج که در دامان این خاندان پرورش یافته بود، علاقه خاصی نسبت به آنها ابراز می‌دارد. در واقع اهمیت کتاب طبقات ناصری نیز بیشتر از لحاظ تاریخ غوریان و ملوک هند و چگونگی هجوم مغول و ویرانگری‌های آنان است که غالبا مؤلف شاهد عینی بوده و یا از قول منابع معتبر تاریخی و افراد موثق و معتبر به نقل آن پرداخته است.