سیداحمد کسروی (۱۲۶۹- ۱۳۲۴) تاریخ نگار، زبان شناس، پژوهشگر، حقوقدان و اندیشمند ایرانی در حوزه های مختلفی چون تاریخ، زبان شناسی، ادبیات، علوم دینی و ... فعالیت داشت. از نظر کسروی، فرهنگ باید از ریشه دگرگون شود و برای این کار باید زمینه لازم در اندیشه افراد ایجاد شود. از این رو کتاب فرهنگ چیست در سه گفتار : فرهنگ چیست، فرهنگ در معنی والاترش و از کار وارونه جز نتیجه وارونه برنخیزد را تالیف کرده است. کتاب پیش رو چاپ ششم این اثر است که در سال 1344 به چاپ رسیده و در انتهای این کتاب اثر دیگری از کسروی به نام " فرهنگ است یا نیرنگ " ضمیمه شده است که سخنانی است که کسروی در زمینه صوفیگری و در نقد کتابی از دکتر غنی به چاپ رسانیده است.
تذکرةالاولیاء کتابی عرفانی است به نثر ساده و در قسمتهایی مسجع، که در شرح احوال بزرگان اولیاء و مشایخ صوفیه توسط فریدالدین عطار نیشابوری به فارسی نوشته شدهاست. تذکرةالاولیاء کتابی درباره زندگی، حالات، اندیشهها و سخنان عارفان و مشایخِ تصوف است، و به ذکر مکارم اخلاق، مواعظ و سخنان حکمتآمیز صوفیان بزرگ می پردازد.این کتاب مشتمل است بر مقدمه و ۷۲ باب که هر باب به زندگی یک صوفی پرداخته است و در ابتدای هر باب سخنانی مسجع در تمجید و ثنای صوفی بیان شده و سپس سخنان و داستان ها درباره صوفی آورده شده است.نخستین باب به حالات و سخنان جعفر صادق اختصاص یافتهاست، و باب هفتاد و دوم به حسین بن منصور حلاج .
در این کتابپژوهی، دو بخش مهم به تفصیل مورد بررسی قرار گرفتهاند: «کتاب و نویسندگی» و «کتابها و نویسندگان». در بخش اول کتاب، به مسائلی متنوع در زمینه ادبیات و نویسندگی پرداخته شده است. این موارد شامل ادبیات ارتجالی و چگونگی پیشرفت از بیشترنویسی به بهترنویسی، حقوق و نقش خواننده در فرایند خلق کتاب، اهمیت یک کتاب استاندارد، ادبیات لافزنی و اثرات منفی آن بر کیفیت ادبیات، مسئله حشو قبیح و تأثیر آن در افت ارزش ادبی یک اثر، و مسائل دیگری از این دست هستند. بخش دوم کتاب به نقد و معرفی چند کتاب مهم میپردازد. این کتب شامل عناوینی همچون "دانشنامهی امام علی (ع)"، "دانشنامهی امامت به گزارش اهل سنت"، "ترجمهی الحیاه"، "دایرهالمعارف تشیّع"، "فرهنگ شاعران زبان پارسی" و "نهجالبلاغهی الثّانی" هستند. در این بخش، کتب مذکور نقد و بررسی شده و معرفی شدهاند تا خوانندگان با آثار مهمی که در زمینه مذهب و ادبیات وجود دارند، آشنا شوند. این کتابپژوهی به تأکید بر اهمیت کتاب و نویسندگی در فرهنگ و ادب فارسی ارائه شده و به دنبال افزایش آگاهی و دانش خوانندگان در این زمینه میباشد.
در این کتاب برخی دیدگاههای"احمد کسروی" در باب مسائل اجتماعی و فلسفی دین، همچنین مفهوم و شیوههای رستگاری بازگو شده است .عناوین برخی مباحث کتاب بدین قرار است : "دین برآشفته و هم سست گردیده"، "دین چیست و برای چیست"، "آفریدگار"، "راه دین و راه دانش جداست"، "جان و روان"، "مردان خدا"، "زردشت و مانی"، "پاکدینی"، "فلسفه"، "صوفیگری"، "خراباتیگری"، "آیین زندگی" و "آموزگاران و فرهیختاران".
کتاب حاضر در سه گفتار به معرفی تبار و شجره شیخ صفی و سیادت خاندان صفویان اختصاص دارد .این نوشتار، نقد و تفسیری است بر کتاب "صفوه الصفا" نوشته "ابن بزاز" .عناوین سه گفتار بدین قرار است :"صفوه الصفا و تاریخچه آن"، "تبار شیخ صفیالدین، شجره سیادت شیخ صفی" و "کیش شیخ صفی".