کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب حاضر به مناسبت ششمین سال تاسیس صدای آمریکا به زبان فارسی این مجموعه خواندنی را که متضمن گفتارهایی از برنامه های متنوع صدای آمریکاست به عنوان ارمغان نوروزی به شنوندگان صدای آمریکا تقدیم کرده است

یکی از وجوه اهمیت زبان و ادب فارسی در شبه قاره پیوستگی عمیق زبان های ملی و محلی این منطقه با زبان فارسی است. تاثیرات عمیقی که زبان فارسی هم در زمینه واژه ها و اصطلاحات و هم در زمینه قواعد و دستور زبان بر زبان های رایج این منطقه داشته است، مورد تاکید و اذعان اهل فضل و ادب پاکستانی و سایر محققان بوده که در کتاب ها، سخنرانی ها و .... بدان پرداخته اند. این پیوستگی بویژه در ادبیات منظوم بیش از ادبیات منثور به چشم می خورد و به عنوان نمونه بافت و ترکیب شعر اردو و اصطلاحات و قواعد آن به روشنی میزان این تاثیرپذیری را نشان می دهد. بنابراین منابع و مآخذی که بتواند این رابطه و پیوند عمیق را نه فقط برای فارسی گویان و فارسی سرایان این خطه، بلکه برای اردو سرایان نیز روشن تر و معنی دارتر سازد، ضروری می نماید. چه بسا شاعر و نویسنده ای که اصطلاحی را شنیده است ولی معنی دقیق و کاربرد صحیح آن را در شعر و نثر نمی داند و به متون اصلی و مفصل هم یا دسترسی ندارد و یا از چنان تبحر و تسلطی در زبان فارسی برخوردار نیست که به راحتی بتواند از آنها معنی و کاربرد اصطلاح مورد نظر را دریابد...

يكي از مباحث حايز اهميت در زبان‌شناسي بررسي خصوصيات دستوري گونه‌هاي يك زبان و تعيين ميزان اختلاف ساخت‌هاي دستوري آن با زبان معيار (استانده) است. يكي از گونه‌هاي زبان فارسي زبان شعر است و هدف اين مقاله گزارش نوع و ميزان ساخت‌هاي ويژه دستوري اين گونه زبان فارسي است. شعر عروضي فارسي، براي بيش از يك هزاره، به لحاظ ساختاري دست نخورده باقي مانده و هم امروز نيز تحت محدوديت‌هاي اوليه قواعد وزن و قافيه يك هزار سال قبل به راه خود ادامه مي‌دهد. قواعد وزن و قافيه براي شاعر لازم الرعايه است و تخلف و قصور و بي‌توجهي به آنها غيرقابل اغماض مي‌نمايد. از همين روست كه شاعران وزن و قافيه را نسبت به ديگر جنبه‌هاي شعر،‌ از جمله ساختار زباني و شفافيت معني، در اولويت قرار داده‌اند. اين اولويت‌بندي موجب گشته كه در مواردي كه بين رعايت الزامات وزن و قافيه و يكي ديگر از جنبه‌هاي شعر (مثلا ساختار دستوري يا شفافيت معنايي) تعارضي رخ مي‌دهد شاعر، به ناچار، ديگر جنبه‌هاي شعر را فداي سلامت وزن و قافيه نمايد. بديهي است كه اين فداكردن به معناي ارايه ساخت‌هاي غيردستوري و يا تيره كردن معني نيست، چون در اين صورت زباني باقي نمي‌ماند تا بستر شعر باشد بلكه شاعر با حداقل تصرفات لازم در ساخت دستوري يا در مقوله معني حداقل نيازهاي وزن و قافيه خود را تامين مي‌كند.

در این نوشتار، جمله‌های اسنادی‌شده در زبان فارسی را در ‏چار‏چوب نظریه‌ای نقش‌گرا، به لحاظ نحوی و کار‏برد‏شناختی بررسی کرده‌ایم. هدف از نگارش این مقاله، از یک‌سو تبیین ویژگی‌های نحوی جمله‌های اسنادی‌شده در ‏چار‏چوب دستور نقش و ارجاع، و از سوی دیگر، یافتن ارتباط بخش ساخت اطلاع و به‏ویژه ساخت کانون این نظریه در استفاده از اینگونه جمله‌ها و نیز پی‌بردن به عوامل مختلف اطلاعی در به‌کار‏گیری آنهاست. بدین منظور، داده‌های عینی گفتاری را در زبان فارسی معاصر، از رادیو، تلویزیون، مکالمه‌های روزمره و داده‌های نوشتاری را از روزنامه‌ها و رمان‌ها جمع‌آوری کرده و با توجه به مبانی نظری تحقیق، آنها را تحلیل کرده‌ایم. مطالعه داده‌ها نشان می‌دهد که در فرافکنی سازه‌ای، ضمیر اسنادی، به‌عنوان گروه اسمی موضوع و سازه اسنادی‌شده، به عنوان هسته محمولی و فعل «بودن» به صورت فعل اسنادی ظاهر می‌شود و بند پیرو نسبت به مرکز اصلی، در حاشیه قرار می‌گیرد. از‏ نظر ساخت اطلاع و کانون نیز مشخص شد که در این ساخت‌ها، سازه اسنادی شده، دارای ساخت کانونی محدود بی‌ابهام است و ساخت‌های اسنادی، قالب نحوی خاص خود را دارند و در گنجینه نحوی ذخیره می‌شوند. در ‏نهایت، بررسی این ساخت‌ها نشان می‌دهد که علاوه‏ بر تأکید، عواملی همچون تقابل و پرسش و پاسخ، در فرایند اسنادی‌شدن مؤثرند.