زبان ترکی به علل تاریخی، دوره‌های گوناگونی را پشت سر نهاده و در گستره‌ی جغرافیایی وسیعی پراکنده شده است. در کتاب پیش رو که به قلم دکتر جواد هیئت (1304 - 1393) پزشک، روزنامه نگار و پژوهشگر ایرانی نگاشته شده است تاریخ زبان و لهجه های ترکی محور پژوهش قرار گرفته است. دکتر هیئت در کنار مطالعات و تألیفات پزشکی در ترک شناسی، فلسفه و اسلام ‌شناسی علیرغم عدم تحصیلات دانشگاهی در این رشته‌ها، اهل نظر است. او بعد از انقلاب اسلامی با همکاری چند نفر از دوستان صاحب قلم خود مجله وارلیق را به زبان‌های ترکی و فارسی منتشر نمود. وی در بخش اول کتاب حاضر به تاریخ زبان ترکی توجه نموده و در بخش دوم مراحل مختلف تحول زبان ترکی شامل ترکی قدیم، میانه و جغتائی را بررسی کرده است. در بخش سوم این کتاب، زبان ترکی جدید که شامل دوره اوزبکان، ترکی اوغوزی و ترکی ترکمنی است مورد توجه قرار گرفته است. در بخش چهارم این اثر به زبان و لهجه های معاصر ترکی و تقسیم بندی آنها به گروههای اوغوز، قبچاق، بلغار، کارلوق – اویغور، اویغور – اوغوز، زبان چوواش و در پایان زبان یاقوت پرداخته است. پس از ضمائم کتاب، بخشهای ترکی خلجی، ترکی ابیوردی، ترکی سنقری و ترکی خراسانی در تکمیل کتاب افزوده شده اند. چاپ سوم این کتاب در سال 1380 و توسط نشر پیکان منتشر گردید.

منابع مشابه بیشتر ...

6378f4314811c.png

مروری بر لغات و اصطلاحات مشترک ترکی قشقایی و استانبولی

وحید عربلی

زبان‌های ترکی در منطقه وسیعی از شمار آسیا، شمال و غرب چین تا غرب آسیا، بخش‌هایی از خاورمیانه، سواحل مدیترانه، آسیای مرکزی و اروپای شرقی استفاده می‌شوند. طوایف مختلف قشقایی در سال‌هایی دورتر به سرزمین‌های جنوبی مهاجرت کرده و در این سرزمین به صورت عشایر در حال کوچ بوده‌اند. در این کتاب واژه‌های مشترک ترکی قشقایی و استانبولی جمع‌آوری شده است. برای سهولت کار و درک بیشتر کلمات، واژه‌های ترکی قشقایی و معادل‌های فارسی، انگلیسی و ترکی استانبولی آنها در کنار هم چیده شده و واژه‌های قشقایی با سه زبان دیگر مقایسه شده است و سعی شده لغات و اصطلاحات ترکی اصیل استفاده شود.

6374e4daf3bfa.jpg

قواعد پشتو

محمداعظم ایازی

روشن است که زبان پشتو به لحاظ دور افتادن متکلمین آن را از هم شاخهای زیادی پیدا کرده و به همین سبب در زبان اختلاف رسم الخط و لهجه زیاد است البته این رسم الخط ها و لهجه ها در محیط خود اصلیت دارد لیکن هرگاه یک زبان صورت علمی، ادبی تحریری را اختیار می نماید و در مقام رسمیت می آید لازم می شود که از رسم الخط ها و لهجه های مختلف یک رسم الخط (معیاری) اختیار کرده شود، چنانچه تمامی زبانهای شرقی و مغربی همین شیوه را اختیار نموده اند زیرا که بدون آن زبان هرگز یک صورت علمی و وحدت را حاصل کرده نمی تواند پس ما هم مجبوریم که از رسم الخط ها و لهجه های مختلفه یک رسم الخط و یک لهجه را که بهتر بدانیم به حیث (رسم الخط معیاری) و (لهجه معیاری) پشتو اختیار نمائیم تا تحریرات و نشریات رسمی و عمومی ما متحدالشکل باشد...