این مقاله از رساله علمی «ادبیات فارسی و تاجیک در عصرهای دوازدهم ـ چهاردهم میلادی» برگزیده شده است. مقاله با روح مادهگرایی که آن زمان بر اتحاد شوروی حاکم بود، به قلم آمده است، با این همه دارای ارزش علمی است و تنها اندک تصرفی در سبک آن به عمل آمده است. در صدر اسلام (قرنهای هفتم ـ نهم میلادی) در تمام سرزمینهای بزرگی که از جانب اعراب تسخیر و تابع خلافت شده بودند، مناسبات فتودالی رشد کرده، مالکیت کلان رمینداری در حال تشکل بود و دهقانان آزاده بتدریج گرفتار یوغ اسارت میشدند.
نهضت قرامطه در تاریخ جنبش های سیاسی-اجتماعی جهان اسلام از اهمیت ویژه ای برخوردار میباشد. در زبان فارسی کمتر کتاب یا مقاله ای می توان یافت که منحصرا به این موضوع پرداخته باشد، حال آنکه بطور مثال در باب اسماعیلیان شاخه نزاری کتب و مقالات متعددی منتشر شده است. بررسی تحولات درونی نهضت قرامطه در عرصه تفکر و سیاست و تلاش قرمطیان در جهت تاسیس حکومت در مناطق مختلف جهان اسلام و نیز تبیین روابط جامعه قرمطی با خلفای عباسی و آشنایی با نقش قرامطه در دگرگونی های اجتماعی عصر خود از جمله اهداف اساسی انتشار مجموعه حاضر است.
شیخیه گروهی از از شیعیان هستند که پیرو باورهای شیخ احمد احسایی و جانشینان اویند. مهمترین باورهای آنها اعتقاد به رکن رابع و جسم هورقلیایی است. در این کتاب به اختصار درباره زندگی شیخ احمد احسایی به عنوان بنیانگذار این فرقه و عقاید و آداب و رسوم مذهبی این فرقه سخن گفته شده است.