اَناهیتا، اَناهید، ناهید با نام کامل اَرِدوی سورا اَناهیتا ایزدبانوی آبها در اساطیر ایران است که قدمت ستایش او به دوره پیش از زردشت میرسد. اَناهیتا، در آغاز، نام رودخانهای مقدس بوده سپس شخصیت خدایی یافته است. sura و مونث آن sura، جزئی از نام کامل این ایزبانو، به معنای «نیرومند» و «پرزور» است و آن است صفتی که به رودخانهای پُرآب و تند و تیز داده میشد. سومین لقب و مشهورترین لقب این ایزدبانو، اناهیتا به معنی «پاک و بیآلایش» همانند خود آب، که در کتیبه اردشیر دوم هخامنشی و در بسیاری از متنها آمده، ظاهراً در زمان هخامنشیان بر نام او افزوده شده است. نام این ایزدبانو چنان با آب پیوند خورده که رابطه او با آتش غالباً فراموش گشته است. اما ستایش اناهیتا و ستایش آتش ارتباط عجیبی با هم دارند. اناهیتا درست در زمان شاهنشاهی اردشیر دوم هخامنشی ناگهان مورد توجه قرار میگیرد و در همان زمان، آتشکدهای به او اختصاص مییابد. در این مقاله کوشش میشود ارتباط اناهیتا، ایزدبانوی آبها، با آیینهای ستایش آتش و آتشکدهها بررسی شود.
کتاب تقدس سرزمین ایران در آیین ایرانی به قلم ناصرالدین شاه حسینی در سال 2536 شاهنشاهی توسط شورای عالی فرهنگ و هنر مرکز مطالعات و هماهنگی فرهنگی به چاپ رسیده است.
موضوع کتاب جشن مهرگان در مورد برگزاری آئین ویژه مهرگان است و پارهای از عناوین آن عبارتند از: شادی از دید ایرانیان؛ جشن و آیینهای گوناگون؛ مهر و مهربان؛ مهرگان و مهرگانی؛ پیشینه سرگذشتی مهرگان؛ انگیزههای برگزاری مهرگان؛ برگزاری آیین ویژه مهرگان و ....
کتاب حاضر از دو رساله تشکیل شده است: یادداشتهای ناصرالملک راجع به وقایع صدر مشروطیت ایران، و منتخبات از تاریخ مشروطه ایران تالیف محمدآقا ایروانی. در این دو رساله، ابوالقاسم خان ناصر الملک و محمدآقا ایروانی، هریک از دیدگاهی خاص، عوامل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی حرکت مردم و بروز انقلاب مشروطه را برشمردهاند و اختلاف دیدگاه آنان، میتواند یکی از مزایای این کتاب باشد. در این دو رساله روابط مردم، علما و آزادیخواهان و مناسبات و برخوردهای ایشان با درباریان و استبدادطلبان در محدوده طرز تفکر و اطلاعات دو مولف تشریح شده است. بدیهی است که آراء ناصر الملک درباره وقایع طرح شده در رساله دو، تا حدودی جنبه شخصی دارد و نمیتوان آنها را چشم بسته پذیرفت. چنانچه اسناد و مدارک موجود گاهی نشان میدهد. اما محمدآقا ایروانی، جزو عامه مردم بوده و با حکومتگران ارتباط چندانی نداشته است. از این رو فردی مانند او، احتمالا مطلبی برای مخفی کردن و یا دلیلی برای وارونه کردن واقعیات ندارد. در عین حال، باید توجه داشت که ناصر الملک به دلیل ارتباط نزدیک با راس هیات حاکمه از بسیاری وقایع آگاه بوده است؛ در حالی که ایروانی از بعضی وقایع اطلاعی نداشته و یا تنها اخبار مختصری را درباره این گونه اتفاقات میشنیده است.
در این نوشتار طرحها و مطالعات ایرانشناسی معرفی شده است که به ترتیب عبارتند از: طرح گردآوری و تدوین متون مانوی، برنامه «داریوش»، طرح ساسانیکا، انتشار گِلمُهرهای ساسانی و طبقهبندی لوحهای عیلامی به دست کارشناسان ایرانی.