کتابخانه مجازی ادبیات

معرب واژه‌ای است که از زبان دیگری به زبان عربی راه یافته باشد؛ خواه به همان صورت به کار رفته باشد یا در آن دگرگونی پدید آمده باشد. در این دفتر آنچه در «کنز اللغات» و «منتخب اللغات» شاهجهانی معرب دانسته شده، در سه بخش جداگانه به دست داده شده است. «کنز اللغات» واژه‌نامه‌ای است عربی به فارسی که دانشمندی به نام محمد پسر عبدالخالق پسر معروف در نیمه دوم سده نهم هجری برای کارکیا سلطان فراهم آورده است. «منتخب اللغات» شاهجهانی نیز واژه‌نامه‌ای است عربی به فارسی که عبدالرشید پسر عبدالغفور حسینی مدنی تتوی در سال 1046 هجری در هندوستان نوشته است.

معرب واژه‌ای است که از زبان دیگری به زبان عربی راه یافته باشد؛ خواه به همان صورت به کار رفته باشد و خواه در آن دگرگونی پدید آمده باشد. در این کتاب واژه‌هایی که در «صراح» معرب شمرده شده است، گردآوری گردیده و ترتیب الفبایی یافته است. همچنین همه واژگانی که در آن کتاب بیگانه دانسته شده یا از گویش‌های عربی یاد شده است، فراهم گردیده و در پایان این کتاب افزوده شده است. «صراح» که صورت کوتاه «الصراح من الصحاح» است، نام واژه‌نامه‌ای است که جمال‌الدین ابوالفضل محمد در سال 681 هجری در شهر کاشغر فراهم آورده است. این واژه‌نامه برگردانده کوتاه‌شده‌ای از «صحاح» جوهری به فارسی است.

بدون تردید یکی از راه‌های شناختن و شناساندن فرهنگ‌ها، دانش‌ها و تمدن‌های گوناگون بشری ترجمه است که از زمان‌های کهن ملت‌های متمدن با آن آشنا بوده‌اند. در این کتاب کوشیده شده برخی از اصول ترجمه در حد شناخت ساختارها و معادل‌های مناسب برای آنها با شیوه‌ای گام به گام برای ترجمه عربی به فارسی و فارسی به عربی ارائه شود. از این‌رو بیشتر مباحث کتاب آمیخته‌ای از قواعد نحوی و ترجمه است.

در این نوشتار برخی از واژه‌های فارسی و معرب در کهن‌ترین لغت‌نامه‌های عربی؛ یعنی العین، جمهرة ‌اللغة و تهذیب اللغة بیان شده است.