کتابخانه مجازی ادبیات

فرهنگ ‏نویسی کاری دقیق، صبرآزما، پرزحمت و پیچیده به شمار می ‏آید؛ ولی فرهنگ ‏نویسان فارسی در هند با دلایل گوناگون همت بدان گماشته‏ اند و در این کار سترگ نامهای پرآوازه را برای خودشان حفظ نموده ‏اند. در رگ‏ویدا آمده است: «نیاکان پارسیها با هندیان پیوند و ارتباط داشتند.» پرفسور مکس میلر(MILLER) عقیده داشته است که: «نیاکان پارسیهای نخستین درهندوستان زندگی می‏کردند و پس از آن به ایران و قندهار هجرت کردند.»

مولف در باره انگیزه تالیف کتاب می گوید: چنین گوید بنده عاری ،کارتراش ایام بیکاری که باری من نه شاعرم نه نویسنده ، نه انتقاد نویس و نه شعر شناس و بلکه تنها به خاطر علاقه به شعر و فهم هرچه فهمیدنی تازست ، بسیاری و نه همه آثار شاعران همزمانم را میخواندم و چون در فهم برخی نکات و الزاما رفع برخی اشکالات گرفتار می شدم روی به این دوست و آن دوست می آوردم و بالاخره به برخی نوشته ها کشیده شدم و چون در هیچ جا جواب سوالات خود را علی الخصوص در مورد زبان شاعران امروز نیافتم و به علاوه خود به خاطر کار و نیز رفع بیکاری با زبان مادریم بسیار کوشیده بودم ، بر آن شدم که در این باره آنچه را به نظرم می رسد بنویسم و به نظر خداوندان بینایی و خرد برسانم.

یکی از درونمایه‌های عمده ادبیات مشروطه ناسیونالیسم یا وطن‌گرایی است. البته این درونمایه را حتی در بینش سیاسی و اجتماعی. باید فرع بر امر دیگری دانست؛ امری که در دوره مشروطه پدید آمد، با همه ویژگی‌های خاص خودش. این خود یک چرخش بود اما تابعی بود از چرخش عمده و اصلی دیگری که در ذهنیت‌ها فراگیر شده بود و یکی از فرعیاتش همان ناسیونالیسم بود؛ یعنی درونمایه و تفکری که تا آن زمان در شعر فارسی با آن مفاهیم، اصلاً سابقه نداشته است.