یکی از بزرگانی که از قدم مبارک او دیار ختلان عزیز عالمیان شده است، میرسیدعلیبن شهابالدینبن محمد همدانی (1314-1386م) است که در شهر همدان چشم به جهان گشود. این علامه و عارف بزرگ طبق منابع تاریخی با واسطه مادرش با هفده و با واسطه پدرش، شهابالدین، با شانزده واسطه به علی مرتضی و پیامبر اسلام، محمد (ص)، میپیوندد. طبق معلومات روضهالجنان و جنتالجنان حافظ کربلایی، علی همدانی بعد از انجام دوره تعلیم و تربیت از 34 نفر عارف بزرگ سزاوار خرقة افتخاری و اجازه ارشاد گشته است. از ویژگیهای مهم در زندگی آن حضرت سفرهای ایشان است. مسافرتهای میرسیدعلی همدانی را به سه بخش میتوان تقسیم کرد: بخش اول مربوط به مسافرتهای سالهای جوانی ایشان است و راجع به بخش دوم و سوم مسافرتهای این عارف بزرگ که بیشتر به سه منطقه ختلان، کشمیر و عربستان مربوط است، در سرچشمهها معلومات کم است. آنچه مسلم است علی همدانی با این سفرها توانست بسیار مریدان صادق و پیروان کامل تربیت کند. همچنین، آن حضرت از خود آثار زیادی در موضوعهای فلسفه، اخلاق، عرفان، ادبیات، فقه و الهیات به میراث گذاشته است. این علامه عالیقدر بنابر روایات تاریخی در سال 1386م در مضافات کُنَر (اسدآباد امروزی) افغانستان جان به حق تسلیم کرد و در کولاب سرزمین ختلان به خاک سپرده شد
نخل های سوخته مجموعه چند گزارش سفر به مناطق مرزی کشور است ... گذار از خرمشهر، آبادان اهواز ... چشم و دل را از تازگی ها ر نمی کند. هر گوشه از خاک مرزنشینان کشور هزار قصه تاریخی در خود نهفته دارد. دردها و آلام در این مناطق، کهنه و عمیق است... هنگامی که از چند شهر مرزی کشور برای اولین بار گذر کردم، کلمه محرومیت در فرهنگ شعور و ادراکم رنگ باخت، هزاران معنا پیدا کرد. چگونه می توان شهروندان محروم را که از فرط بی پناهی قانون شکنی می کنند، سرزنش کرد؟ اصلا قانون در زندگی افراد محروم، واجد کدام معناست؟ آنان که از فرط محرومیت مالی دل به دریا می زنند، قاچاق می کنند و آنان که از فرط محرومیت معنوی سر به کوه و بیابان می گذارند هر دو به تکدی می روند. هر دو خطر می کنند.... هر دو در بزنگاه تاریخ معاصر ایران وامانده اند، غریب و سرگردان، هر دو چشم انتظار ایستاده اند... راستی برای منتظران چه سوغاتی در راه است؟
میر سیدعلی همدانی یکی از نویسندگان بزرگ و عرفای ذینفوذ ایرانی است که از سادات اصیل حسینی طباطبایی همدان بود. او یکی از جهانگردان و مبلغان بزرگ ایرانی است که بیشتر زندگانی خود را در این دو کار به سر برده است. او کمتر به شعر میپرداخته و بیشتر مطالب خود را به نثر مینوشته است. مجموعه غزلیات وی چنانکه از اسم آن مستفاد میشود، دارای 41 غزل است. همدانی این غزلیات را در بیان اسرار و معانی حقیقت و عرفان گفته است. م