نمیتوان به تحقیق آورد که «قصه یوسف (ع)» کهنترین روایت داستانی در حوزه و حدود سرزمینی است که امروزه خاورمیانه نامیده میشود و در تاریخ و اسطوره بینالنهرین خوانده شده است. اما به تقریب میتوان گفت در فرهنگ عبری ـ سامی کهنترین روایت است که جدا از جنبههای الوهیت ویژه ادبیات دینی، از سه رکن عمده سازنده اثری داستانی برخوردار است؛ و آن طرح داستانی ست که سه شخصیت محور دارد: یک زن، دو مرد. طرحی که از آن پس بنیان همه آثار ادبی عاشقانه جهان قرار گرفته است. آثاری در عرصه حماسه، تغزل و ... سرانجام رمانس وزآن پس آثار بزرگ و درخشانی که بعد از رنسانس پدید آمده و در اصطلاح سبکشناسی عربی «رئالیسم» نامیده میشود. شاخصهای بسیار شناخته شده آثاری مبتنی بر سه رکن ـ دو مرد، یک زن ـ تا حدودی که من به خاطر میآورم، چنیناند: الف: داستان سیاوش، در حماسه. ب: خسرو ـ شیرین، در تغزل. نیز رومنو آ ژولیت از آثار شکسپیر. پ: قصههایی از هزار و یک شب یا «هزار افسان» در آنچه اصطلاحا رمانس نامیده میشود. ایضا بسیار منظومههایی که در عنوان «لیلی و مجنون» سروده شده، و سرانجام منظومههایی با عنوان خود «یوسف و زلیخا» که به خصوص در زبان و ادبیات پارسی به کرات موضوع بیان عاشقانه ـ عارفانه قرار گرفته است و این در حالی است که همه آثار ادبی غرب بعد از مسیحیت تا قبل از پدید آمدن «دن کیشوت» در اصطلاح «رمانس» برخوردار از این طرح سه شخصیت ـ سه محور هستند و در اثر تاریخشکن سروامتس خالق «دن کیشوت» با ذهنیتی انتقادی از مدار خیال ورزیهای مکرر بیهوده خارج میشوند و ادبیات داستانی روی میآورد به جهانی نو که دانشوری، تجربه و اصالت عقل و شناخت، مبانی آن شمرده میشوند و با وجود این، غالبا برخوردار از چنان چارچوبیاند.
در کتاب درآمدی بر ادبیات داستانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با نگاهی به روند سیر ادبیات داستانی در ایران، آثار موجود بررسی شده است. محور بحث این کتاب، داستان نویسی پس از انقلاب و بررسی تاثیر تحولات ناشی از این جریان مهم بر اندیشه و محتوای کار نویسندگان است. نویسنده ی این کتاب تلاش نموده با تقسیم بندی دوره های تاریخی از سال 1300 تا 1377 و توجه به رویکرد حوادث مهم و تغییرات اوضاع اجتماعی، داستان ها و نویسندگان این دوران را دسته بندی و تحلیل نماید. جنگ، ارتحال امام (ره)، نقش و جایگاه زنان نویسنده در دهه های مختلف این دوره، تفاوت ارزش ها و روش های غالی داستان نویسی در دوره های پیش و پس از انقلاب و چگونگی جبهه گیری نویسندگان مختلف در قبال مسایل سیاسی و اجتماعی، موضوعات محوری بررسی شده در این اثر است
هدف نویسنده از نوشتن کتاب حاضر پرداختن به همان مسائل و مطالبی است که در تاریخ ایران چندان به آنها توجه نشده است. منتها با بهره گیری از شیوه ای که حلاوت داستان را در خود داشته باشد و ظرافت و طنز را در عین حال هم حرمت قلم حفظ گردد و هم استفاده از بیان داستان گونه و ریزه کاری های طنز، راه را بر واقعیت موجود در تاریخ نبندد. بدین ترتیب خواجهها در واقع همدم و همراز سلاطین شده بودند و در روزگارانی که شاهان بیکفایت بر تخت تکیه میزدند، خواجهها به همراهی خواتین حرمسرا ابتکار عمل را به دست میگرفتند، گاه ماجراهایی میآفریدند، دستان خود را به خون بیگناهان میآغشتند و مرتکب جنایاتی میشدند که انجامش از عهده هرکسی بر نمیآید. در ایران از کلمه «خواجه» یا «خوجه» برای مردان اخته شده استفاده میشد. اخته سازی اغلب در سنین کودکی پسران انجام میشد. با ایجاد و گسترش حرمسرا در ایران، استفاده از مردان اخته شده (خواجه) برای خدمت به زنان حرمسرا اهمیت بیشتری یافت، و این وضعیت تا پایان دوره قاجار ادامه داشت. گرچه خواجگان بعضاً به پستهای مهمی نیز در دربار دست یافته و در تصمیمات شاه و وضعیت کشور اثر گذار بودهاند. همچنین از خواجگان گاه برای تربیت و نگهداری از ولیعهد نیز استفاده میشد.....
این کتاب فراهمی است از نقد و نظر در باب تمام موضوعاتی که هر کدام در مقطعی مدنظر و علاقه نویسنده بوده است. بدیهی است که بیشترین قسمتها به موضوع ادبیات مربوط میشود؛ چه در حوزه نقد و نظر و چه در شکل گفتوشنود. اما تمام این کتاب منحصر به موضوع ادبیات نمیشود، جز آنکه یک علاقمند به ادبیات آن را نگاشته است.
سالها میگذرد که من به مناسبت کارم، نویسندگی، به نسبت بضاعت خودم، همیشه به زبان فارسی و امکانات و ظرفیتهای زبان اندیشیدهام. یکی از مراحل اندیشیدن درباره زبان وقتی بود که در زندان اوین ماههای آخر محکومیت خودم را میگذرانیدم به سال 1355. پژوهش عینی اختصاص دارد به واژهیابی در نانگاشتهها، به سخن دیگر، واژهیابی در زبان گویه و در گویشهای گوناکون زبان فارسی. و از دید من اهمیت و باروری و برآیند آن کمتر از واژهیابی در متون و نگاشتههای ادبیات فارسی. چرا که همیشه زندگی زایاتر و غنیتر ست از آن پارههای ثبت شده زندگی در برگهای کاغذ، که بیشترینشان در خاک پر شرر تاریخ گم و ناپدید شدهاند، یا نوارهای فیلم و عکس و .... بنابراین شیفتگان خردمند زبان و ادبیات فارسی، به طور یقین به جانب زبان گویه کشانده خواهند شد؛ چنان که تاکنون نیز افراد به طور پراکنده و با شوق شخصی به جانب آن رفتهاند و در حیطه کار خودف به نسبت زحمتی که کشیدهاند، کامیاب هم بودهاند.