غرض از این گفتار نقد هنر و شعر و روش اندیشه شاعری به نام احمد شاملو نیست وگرنه بسیاری از منظومههای نغز و زیبای احمد شاملو به تنهایی موضوع مقالهای است. چنان که قطعه شعر «مرگ ناصری»، در سه وجه هنر و سیاست و دین، و در تحقیق زیباییشناسی منشوری رنگین و دلنشین میسازد که دیدنی و شنیدنی است. شعر شاملو هرگز بدون موضوع نیست و همانند غزلهای حافظ همیشه ناظر به حادثهای اجتماعی یا شخصی و در نهایت سیاسی و عقیدتی است. شعر شاملو بهتر و خوشتر از هر گزارشی بیانگر موضوع آن است و ناگزیر برای حفظ و رعایت امانت به همان شکلی که او خود نوشته ضبط میشود.
مقاله های این مجموعه در 9 بخش است: بخش اول قرآن پژوهی نام دارد و مشتمل بر چهارده مقاله؛ بخش دوم حافظ پژوهی است و شامل دو مقاله؛ بخش سوم در زمینه دین پژوهی است و شامل نه مقاله ؛بخش چهارم زبان و ادب نام دارد با شش مقاله؛ بخش پنجم یاد بزرگانی است که به جاودانگی پیوسته اند و میراث فرهنگی ارجمند یا کارنامه پرباری برای کشور ما باقی نهاده اند؛ بخش ششم نقد و نظر مشتمل بر شش نقد کتاب است و کتابها همه جدیدالانتشار؛ بخش هفتم در زمینه مسائل نشر است و دربردارنده پنج مقاله؛ بخش هشتم هنر پژوهی که شامل دو مقاله است و بخش آخر طنز است با سه مقاله
کتاب حاضر ناظر به کار دو گروه سنت گرا و نوگرا است و با نظر یکسان مولف به آنان فراهم شده است. برنامه ای که در دستور آن از یک طرف از بسیاری شاعران – حتی معاریف آنان – نام برده نشده و از طرف دیگر تاکید شده که حتی الامکان همه جوانب شعر معاصر – از تعریف شعر از نظر قدما تا تاریخ شعر امروز، انواع شعر سنتی و نو، حتی موج نو و مبانی آنها همراه با تحلیل نمونه های مختلف – مورد بحث و فحص قرار گیرد.
"شمسالدین محمد بن محمود آملی "فرهنگ حاضر را در عهد "سلطان محمد الوجایتوخان "( 703 716) تالیف کرده است .در این فرهنگ مجموعه لغات و اصطلاحات علوم و فنون مختلف به ترتیب حروف الفبای فارسی تدوین شده است . این فرهنگ از روی نسخه چاپ نفایس الفنون فی عرایس العیون (چاپ تهران، کتابفروشی اسلامیه، ذیقعده 1379در سه جلد به تصحیح حاج میرزا ابوالحسن شعرات) تلخیص و تالیف شده و حتیالامکان عین عبارات کتاب در برابر اصطلاح مربوط ذکر گردیده است .در ذیل هر مدخل علاوه بر آوانگاری انگلیسی، شرح مختصری از واژه، و معادلهای فارسی .در پایان کتاب، فهرست علوم و فنون با اصطلاحات هر یک به ترتیب حروف الفبا آمده است .
مخزن الاسرار یک مثنوی حکیمانه ـ عارفانه است که به زبانی استوار و سخت هنرمندانه سروده شده و شاعر تعهدی در بیان اسرار عرفان به زبان شعر نو زمان دارد و حکایتهای کوتاه و رمزناک از زبان جانوران و انسانها را به بیت مقاله آخر کتاب افزوده است تا بتواند اندیشههای عارفانه و حکیمانه خویش را در این کتاب بیان کند. این کتاب دربرگیرنده گزیدهای از این مثنوی حکیمانه است که با مقدمهای در زندگی و آثار نظامی و همچنین شرح ابیات آورده شده است.