وقتی از شعرای یزد سخن گفته میشود، بیاختیار به یاد وحشی بافقی و فرخی یزدی میافتیم که بیتردید دو تن از مشهورترین شعرای استان یزد هستند و نامشان حالا در سراسر ایران معروف و مشهور است. ادیبانی مانند میرحسین یزدی شاید بسیار کمتر از این دو شاعر شناخته شده باشند. اردشیر خاضع الهآبادی نام 1153 شاعر استان یزد را در این کتاب فهرست کرده و به شرح حال و ذکر نمونههایی از آثار آنها پرداخته است. برای مثال یاری یزدی شاعری نیست که در سراسر ایران شناخته شده باشد، اما خاضع نمونهای شیرین از یاری ارائه میکند به شکلی که خواننده هوس میکند چند بیتی بیشتر از این شاعر بشنود. این کتاب تذکره که در دو جلد در یک مجلد تهیه شده است، شامل یاد 721 شاعر کهن و 432 شاعر معاصر میشود. تمامی شعرا و سخنورانی که در تذکره خاضع فهرست شدهاند شاعرانی نیستند که به طور حرفهای به شعر پرداخته باشند، از برخی شعرا شاید تنها یک اثر یا چند بیت در دست باشد، اما خاضع آنها را در رده شعرا گنجانده است.
این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.
رستم و اسفندیار برجستهترین، نیکترین و مهمترین پهلوانان شاهنامهاند؛ از اینرو برخورد این دو یل از وزن و حساسیت خاصی برخوردار است. اسفندیار شاهزادهای جوان است، با چشم به تختی که شایستگی آن را دارد. او برخلاف گشتاسب، نه یک موجود آزمند و متزلزل و فریبکار، بلکه دلاور شکستناپذیر و مقدسی اس تکه برای نیکترین دینها و اندیشهها شمشیر زده است. رستم در مقابل او، پهلوان قرون و ابرمردی است که تبلور تکاپو و رنج مردانه یک تبار است. در این کتاب افزون بر مقدمه، سه مقاله پیرامون رستم و اسفندیار و همچنین متن آن از روی نسخه شاهنامه چاپ مسکو آمده است.
این کتاب دربرگیرنده رباعیاتی از سرمد هندوستانی (996-1072 هـ ق) است. سرمد مردی ایرانیالاصل و بازرگان بود و رباعیات او نیز اغلب با مضمون عارفانه به نظم درآمده است.
محمد سعید مشهور به سرمد کاشانی، ایرانی یا هندوستانی، از شاعران فارسی زبان سده یازدهم هجری بود که به هند مهاجرت کرد و در دربار داراشکوه قدر و منزلت بالایی یافت. یک سال پس از مرگ داراشکوه، سرمد کاشانی نیز به اتهام انکار معراج کشته شد. در ابتدای نسخه پیش رو که به شیوه چاپ سنگی و به خط نستعلیق تحریر شده، شرح حال زندگانی صوفی سرمد ايرانی به قلم اردشير خاضع آمده است. اردشیر خدارحم مرزبان متخلص به خاضع به واسطه داشتن طبع شعر و علاقه به آثار شاعران و فرهنگ ایرانی در این مسیر فعالیت مستمری داشت. کتاب حاضر که مجموعه ای از رباعیات سرمد می باشد توسط انتشارات کتابفروشی خاضع در بمبئی به چاپ رسیده است.