کتابخانه مجازی ادبیات

بدایع‌نگار، میرزامهدی‌ ، فرزند میرزا مصطفی‌ (وکیل‌ لشکر) تفرشی‌، دولتمرد، ادیب‌ و مؤلف‌ عصر قاجار. در 1279 در تهران‌ متولد شد و در 1320 ش‌، در 82 سالگی‌، همانجا درگذشت‌. در تهران‌ تحصیل‌ کرد و به‌ گفتة‌ خود او در مثنوی‌ خیرالکلام‌ ، درس‌ صرف‌ و نحو، فقه‌ و اصول‌، تفسیر و حکمت‌، و ریاضی‌ و نجوم‌ خواند (ص‌ 37) و از حاج‌ میرزا حسین‌ نوری‌ و شیخ‌ محمدحسین‌ کاظمینی‌ اجازة‌ روایت‌ گرفت‌ (مدرّس‌ تبریزی‌، ج‌ 5، ص‌ 120(.او در وزارت‌ امورخارجه‌ خدمت‌ می‌کرد و پس‌ از فوت‌ همکارش‌، میرزا محمّد ابراهیم‌ «بدایع‌ نگار * »، به‌ همین‌ لقب‌ خوانده‌ شد (1300) و مدارج‌ اداری‌ را تا سمت‌ نیابت‌ وزارت‌ خارجه‌ طی‌ کرد (بامداد، ج‌ 6، ص‌ 273). در کنار وظایف‌ اداری‌ به‌ تحقیق‌ و تألیف‌ مشغول‌ بود و از جملة‌ آثاری‌ که‌ از او به‌ چاپ‌ رسیده‌ اینهاست‌: بدایع‌ الانوار فی‌ احوال‌ سابع‌ الائمة‌ الاطهار ، کتابی‌ تحقیقی‌ در زندگی‌ امام‌ موسی‌ کاظم‌ علیه‌السلام‌، نخستین‌ و مفصّلترین‌ اثر وی‌ در 23 سالگی‌ و مورد تصدیق‌ مراجع‌ شیعی‌، از جمله‌ میرزا محمدحسن‌ شیرازی‌ * ؛ بدایع‌ الاحکام‌ فی‌ فقه‌ الاسلام‌ ، در فقه‌ همراه‌ با بدایع‌ المهدویّة‌ و افتضاح‌ الکافرین‌ در یک‌ مجلد و بدایع‌ الاسرار در کلیّات‌ حکمت‌ و کلام‌ به‌ زبان‌ ساده‌، که‌ صاحب‌ الذریعه‌ (ج‌ 3، ص‌ 62) آن‌ را ترجمة‌ اخبار روایت‌ شده‌ از معصومان‌ علیهم‌السلام‌ به‌ فارسی‌ معرفی‌ کرده‌، و پیداست‌ که‌ کتاب‌ را شخصاً ندیده‌ است‌. بعلاوه‌، باید این‌ کتابها و رساله‌های‌ او را نیز ذکر کرد: بدایع‌ العروض‌ ؛ بدایع‌ الموالید ؛ بدایع‌ الحکمة‌ ؛ بدایع‌ الانساب‌ فی‌ مدفن‌ الاطیاب‌ ؛ بدایع‌ البیان‌ فی‌ جامع‌ القرآن‌ ؛ مختصر جغرافی‌ دنیا . سه‌ اثر اخیر در یک‌ مجلد گرد آمده‌ و در پایان‌ آن‌ عنوان‌ آثار چاپ‌ نشدة‌ بدایع‌ نگار، بدین‌ شرح‌ آمده‌ است‌: ریاض‌ المنجمین‌ ، بدیعیّه‌ ، شرح‌ الفیّة‌ ابن‌ مالک‌، شرح‌ تهذیب‌ المنطق‌ تفتازانی‌، بدایع‌ الحساب‌ به‌ پارسی‌ و منتخب‌ از خلاصة‌ شیخ‌ بهایی‌. نیز کتابی‌ به‌ نام‌ کفایة‌ العرفان‌ در اصول‌ عقاید، به‌ خط‌ محمدحسن‌ طالقانی‌، مکتوب‌ در 1303، که‌ در بخش‌ نسخه‌های‌ خطّی‌ کتابخانة‌ ملّی‌ ایران‌ (ش‌ 420) محفوظ‌ است‌.بدایع‌نگار شعر نیز می‌سرود و نخست‌ «مُخْلص‌» تخلّص‌ می‌کرد (رجوع کنید به بدایع‌ الاسرار ، بدایع‌ الاحکام‌ و بدایع‌ الوصول‌ )، اما پس‌ از ورود به‌ عالم‌ عرفان‌، تخلّص‌ «لاهوتی‌» را برگزید. او یک‌ مثنوی‌ قریب‌ به‌ شش‌ هزاربیت‌ موسوم‌ به‌ خیرالکلام‌ (تاریخ‌ اتمام‌: 1340) دارد که‌ در 1322 ش‌ به‌ چاپ‌ رسیده‌، و در مقدمة‌ آن‌ به‌ دیوان‌ اشعار خود، مشتمل‌ بر ده‌هزار بیت‌ قصیده‌ و غزل‌، اشاره‌ کرده‌ است‌.از ملاحظة‌ آثار او، چون‌ بدایع‌ الانوار ، بدایع‌ الاسرار ، بدایع‌ الانساب‌ و بدایع‌البیان‌ به‌نظر می‌رسد که‌ به‌ مراجع‌ و منابع‌ متقنی‌ دسترسی‌ داشته‌ و مطالب‌ را با دید انتقادی‌ و گاه‌ با نظر اجتهادی‌ بیان‌ کرده‌ است‌. از جمله‌ در بدایع‌ البیان‌ به‌ جعل‌ اخبار از جانب‌ «غلاة‌ روافض‌» پس‌ از رحلت‌ امام‌ حسن‌ عسکری‌، علیه‌السلام‌ و درج‌ آن‌ در کتب‌ اثنی‌ عشریّه‌ و نشر آن‌ در عصر صفوی‌ اشاره‌ دارد. شیوه او در نگارش‌، خلاصه‌نویسی‌ و زبده‌ چینی‌، نثر او ساده‌ و مفهوم‌، نوشته‌هایش‌ کم‌حجم‌ و غالباً برای‌ محصّلان‌ و متعلّمان‌ مفید است‌، اما در شعر پایه‌ و مایه‌ای‌ ندارد

اسطوره دده قورقود یکی از آثار برجسته کلاسیک است که در اوایل سده 19متن کهن از آن در یکی از کتابخانه‌های آلمان شناسایی شده و از آن پس پژوهش‌های مختلفی درباره این اسطوره صورت گرفته است .در این نوشتار ابتدا به اهمیت انسان شناختی و تاریخ کتاب یاد شده اشاره می‌گردد ;سپس پیشینه آفرینش، تدوین و چاپ این اثر معرفی می‌شود .مطلب بعدی کتاب بحثی است درباره چند شخصیت حماسی دده قورقود که در پی آن از جایگاه تاریخی و اجتماعی زنان "اوغوز "سخن به میان می‌آید .سبک ادبی و شیوه نگارش دده قورقود، و محتوای اسطوره‌ای کتاب و آثار جهان بینی‌های باستانی از دیگر مباحث این مجموعه هستند .

حسین شمس العرفا (1288 ـ 1353 ق) عارف، معروف به آقاجان در تهران متولد شد و در جوانى به تحصیل علوم شریعت پرداخت و مرید شیخ عبدالقدوس كرمانشاهى شد. وى بعد از فوت مرشد خود به عتبات رفت و پس از مراجعت به ایران در داخل كشور به مسافرت پرداخت و سفرى نیز به روسیه كرد. شمس‏العرفاء كه در اواخر از دو چشم نابینا شده بود. در تهران درگذشت و در امامزاده عبداللَّه شهر رى دفن شد. جانشین وى بلاغى، كتابى موسوم به «مقامات الحنفاء» در احوال وى تالیف كرده است. از آثار وى: «الشمسیه» در سیر و سلوك؛ «حالات و عادات طهماسب قلى‌خان كرمانشاهى».