این کتاب منتخبی از آثار معروفترین شاعران و نویسندگان زبان فارسی تا آخر قرن پنجم هجری است که مطابق برنامه برای آن دوره تحصیلات متوسطه برای سالهای چهارم طبیعی، ریاضی، بازرگانی و خانهداری تنظیم و تدوین شده است. قطعات این کتاب از دواوین و کتب زیر استفاده شده است: دیوان رودکی، تاریخ بلعمی، تاریخ سیستان، دیوان عنصری، دیوان فرخی، تاریخ بیهقی، شاهنامه فردوسی، تاریخ گردریزی، دیوان منوچهری، قابوسنامه، سیاستنامه، دیوان ناصرخسرو و سفرنامه ناصرخسرو.
این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.
از جمله آثار معروف صالحی در حوزه نیمایی کتابی درباره حضرت فاطمه زهرا(س) تحت عنوان «بانوی آب» است و ایشان نخستینبار ترکیب زیبا و پرمعنای بانوی آب را در این کتاب به کار برد.
این کتاب ترجمه چند فصل است از کتاب تعبیرالرویا منسوب به دانشمند فرزانه بوعلی سینا که علی اکبرشهابی رئیس دانشکده منقول مشهد ترجمه نموده و در بعضی موارد به عقاید روانشناسان غرب در پاورقی اشاره و آنها را با نظریات این حکیم بزرگ تطبیق کرده و بدین لحاظ بر نفاست آن افزودهاند. این رساله در آبان ماه 1315 در روزنامه آزادی مشهد طبع و نشر شد
افضلالدین خاقانی شروانی از شاعران بنام قرن ششم هجری است که در سال 520 هجری در شروان متولد شده و بارها در اشعارش به موطن خود اشاره کرده است. او در جوانی شاعر دربار شروانشاه شد و منوچهر شروانشاه و پس از آن مخصوصاً فرزندش ابوالمظفر اخستان بن منوچهر را مدح گفت و از او صله فراوان یافت. خاقانی غیر از شروانشاهان، چند تن دیگر از پادشاهان و امرا را نیز مدح گفته است. آثار معروف او افزون بر «تحفة العراقین»، دیوان قصاید و غزلیات و قطعات اوست که در حدود هفده هزار بیت دارد و جز این منشآت او نیز باقی است. یک مثنوی «ختم الغرائب» هم به او نسبت داده شده است. این کتاب دربرگیرنده برخی از اشعار و غزلیات اوست.