کتابخانه مجازی ادبیات

حاج میرزاحسن اصفهانی، ملقب به صفی علیشاه از مشهورترین مشایخ و بزرگان متصوفه در اواخر قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم هجری و از جمله فضلا و علما و بزرگان عرفاء سلسله نعمتاللهی بود. وی که شاعری توانا و عارفی مطلع بود، نخست از جمله مریدان منور علیشاه شیرازی، قطب سلسله نعمت اللهی محسوب میشد، اما پس از اینکه به نمایندگی از وی به تهران مهاجرت کرد و مدتی در این شهر اقامت نمود، خود رأساً ادعای قطبیت کرد و سلسله صفی علیشاهی را بنیان نهاد... سوگند خورده ایم بموی تو بارها تا بگذریم در غمت از اختیارها گفتم که دل بزلف تو گیرد مگر قرار زان بیخبر که داده بیاد او قرارها داند کسی که روزش از آنطره گشته شام بر عاشقان گذشته چسان روزگارها

کتاب «غنچۀ باز در شرح گلشن راز» تألیف جلال الدین علی میر ابوالفضل عنقا، عارف سلسله اویسی در قرن سیزدهم هجری شمسی است. کتاب غنچۀ باز، شرح مثنوی «گلشن راز» با موضوعیت عشق و عرفان اسلامی است. این کتاب در قالب شعری مستزاد است. این مستزاد عرفانی، با اضافه کردن واژگان بر پایان هر مصراع مثنوی «گلشن راز» نگارش شده است و در واقع قالب مثنوی گلشن راز را به قالب مستزاد تغییر داده است.

آثار و نوشته‌های عارف بزرگ جهان اسلام حضرت مولانا، یکی از مصادیق بارز رمزوارگی زبان عرفانی است که به آت حیات جاودانه نیز بخشیده است. این کتاب کوشش پیگیری است برای نزدیک شدن به فضای ذهنی مولوی و به‌دست‌دادن تأویل‌هایی از رمزهای دیوان او به گونه‌ای که با جهان‌بینی و نگرش خاص عارفانه ـ عاشقانه او همسویی داشته باشد یا دست‌کم مغایرتی نداشته باشد. متن کتاب مشتمل بر مقدمه‌ای در باب موضوع زبان و بیان در عرفان و ادبیات عرفانی است و فرهنگ‌واره‌ای از رمزهای کلیات شمس تبریزی بر اساس متن مصحح استاد فروزانفر.

درباره جنبه‌های تاریخی، اجتماعی و فرهنگی دوره سامانیان، آثار مستقل ارزشمند تألیف شده‌اند که تا حدود بسیاری به علاقه‌مندی و کنجکاوی کسانی که به دنبال آشنایی و آگاهی بیشتر به جوانب مختلف زندگی اجتماعی و ساختار سیاسی این دوره‌اند، پاسخ می‌دهند. ما در این نوشته کوتاه سعی کرده‌ایم که بر پایه درونمایه آثار منظوم این دوره، تا حدودی فضای فکری و فرهنگی آن را ـ اعم از ارزش‌‌ها و ضدارزش‌ها، بیم‌ها و امیدها و مایه‌ها وزمینه‌های تأملات و دلمشغولی‌های حکیمانه ـ بررسی و ترسیم کنیم. طبیعی است که هر نوشته از این دست، کاستی‌ها و نارسایی‌های خاص خود را دارد و تنها از عهد بیان بخشی از واقعیت برخواهد آمد و اگر توفیقی نیز حاصل کند، نسبی و تقریبی خواهد بود.