این کتاب ظاهرا نخستین کتابی است که در ایران به ادبیات کودک و نوجوان پرداخته و در سال 1340 در مشهد منتشر شده است. نویسنده این کتاب را در چهار بخش سامان داده است. بخش اول و اصلی کتاب اختصاص دارد به نقد کتابهای اول تا ششم ابتدایی. در بخش دوم درباره مجلات کودک سخن گفته شده که مجلات کیهان بچهها و اطلاعات کودکان در این بخش بررسی شدهاند. بخش سوم درباره کتابهای خواندنی کودکان است و در بخش چهارم نیز درباره برنامه رادیویی کودکان سخنانی مطرح شده است.
در این کتابپژوهی، دو بخش مهم به تفصیل مورد بررسی قرار گرفتهاند: «کتاب و نویسندگی» و «کتابها و نویسندگان». در بخش اول کتاب، به مسائلی متنوع در زمینه ادبیات و نویسندگی پرداخته شده است. این موارد شامل ادبیات ارتجالی و چگونگی پیشرفت از بیشترنویسی به بهترنویسی، حقوق و نقش خواننده در فرایند خلق کتاب، اهمیت یک کتاب استاندارد، ادبیات لافزنی و اثرات منفی آن بر کیفیت ادبیات، مسئله حشو قبیح و تأثیر آن در افت ارزش ادبی یک اثر، و مسائل دیگری از این دست هستند. بخش دوم کتاب به نقد و معرفی چند کتاب مهم میپردازد. این کتب شامل عناوینی همچون "دانشنامهی امام علی (ع)"، "دانشنامهی امامت به گزارش اهل سنت"، "ترجمهی الحیاه"، "دایرهالمعارف تشیّع"، "فرهنگ شاعران زبان پارسی" و "نهجالبلاغهی الثّانی" هستند. در این بخش، کتب مذکور نقد و بررسی شده و معرفی شدهاند تا خوانندگان با آثار مهمی که در زمینه مذهب و ادبیات وجود دارند، آشنا شوند. این کتابپژوهی به تأکید بر اهمیت کتاب و نویسندگی در فرهنگ و ادب فارسی ارائه شده و به دنبال افزایش آگاهی و دانش خوانندگان در این زمینه میباشد.
شخصیتهایی که این فرهنگ به آنها پرداخته، از میان حدود 1500 عنوان شخصیت داستانی برگزیده شده است. در ارزیابیها ابتدا این فهرست به چارصد عنوان کاسته شده و بعد از جستجو و با توجه به شهرت و آوازه شخصیتها به 150 عنوان رسیده است. سرانجام بر اساس ملاکهایی که نویسندگان مدنظر داشتهاند، حدود چهل شخصیت بر اساس امتیازهایی برای گردآمدن در فرهنگ برگزیده شدهاند. بنابراین در این دو جلد شخصیتهای اصلی چند داستان مربوط به ادبیات کودکان و نوجوانان بررسی شده است. شخصیتهای اصلی این داستانها عموماً کودکان یا نوجوانان هستند.
آثار منثور و منظوم بهار متنوع است و انواع شعر سنتی و اشعار به زبان محلی، تصنیف و ترانه، مقالهها و سخنرانیهای سیاسی و انتقادی، رسالههای تحقیقی، نمایشنامه، اخوانیات و مکتوبات، تصحیح انتقادی متون، ترجمههای متون پهلوی، سبکشناسی نظم و نثر، دستورزبان، تاریخ احزاب، مقدمه بر کتابها و حواشی بر متون به خصوص شاهنامهٔ فردوسی را در برمیگیرد. مهمترین اثر بهار دیوان اشعار اوست که به اعتباری کارنامهٔ عمر او نیز به شمار میرود. این دیوان در زمان حیات او به چاپ نرسید. جلال متینی از بهار نقل میکند که میخواستهاست سرودههای خود را از صافی نقد بگذراند و منتخب دیوان خود را به چاپ برساند و از وزارت فرهنگ خواستار شده بود که دوتن آشنا با شعر و شاعری را برای پاکنویس اشعارش در اختیار او بگذارد، اما این تقاضا اجابت نشد....محمد تقی بهار ملقب به ملک الشعرای بهار شاعر، ادیب، سیاستمدار و روزنامهنگار ایرانی است. وی در سال ۱۲۶۳ هجری شمسی در مشهد متولد شد. مقدمات و ادبیات فارسی را نزد پدر خود ملک الشعرای صبوری آموخت و برای تکمیل معلومات عربی و فارسی به محضر “ادیب نیشابوری” رفت. بعد از فوت پدر، ملک الشعرای دربار مظفرالدین شاه شد. وی شش دوره نمایندهٔ مجلس شد و سالها استاد دورهٔ دکتری ادبیات دانشسرای عالی و دانشکدهٔ ادبیات بود. به علت پیوستن به مشروطهطلبان و آزادیخواهان چند بار تبعید و زندانی شد که سالهای زندان و تبعید از پربهرهترین سالهای زندگی ادبی وی بوده است. بهار در روز دوم اردیبهشت ۱۳۳۰ هجری شمسی، در خانهٔ مسکونی خود در تهران زندگی را بدرود گفت و در شمیران در آرامگاه ظهیرالدوله به خاک سپرده شد. ازمعروفترین آثار وی دیوان اشعار، سبک شناسی که در سه جلد در بارهٔ سبک نوشتههای منثور فارسی نوشته شده، تاریخ احزاب سیاسی، تصحیح برخی از متون کهن مانند تاریخ سیستان و مجملالتواریخ و القصص، تاریخ بلعمی را میتوان نام برد. اثر پیش رو گزیده ای از اشعار ملک الشعرای بهار که شامل غزلیات، قصاید، مثنوی و ترکیبات می باشد.