کتابخانه مجازی ادبیات

برای معارف ریاضی در ایران باستان، و نیز تمدن ایران در دورانهای بعدی دو سرچشمه اصلی می توان قائل شد. یکی از این دو منبع، تمدنهای کهنی بوده است که از چندین هزار سال پیش از میلاد در شوش و سومر وجود داشته و در علوم ریاضی، هندسه و نجوم بسی غنی بوده اند. چنانچه از منظری جامع به تمدن ایران باستان بنگریم این منبع در واقع سر چشمه ای بومی است و بنابراین ریشه ای در بطن تمدن ایرانی محسوب تواند شد. منبع دیگر که در بسیاری تواریخ به نام سنتهای ریاضی هندی نامیده شده نیز در واقع به گونه ای مرتبط با فرهنگ ایران و دارای وجوه اشتراک قوی با ریشه های تمدن در ایران. زمین است. این پیوستگی را اقوام آریایی که به ایران آمدند و شاخه ای از آنها در حدود ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد به هند رفتند تأمین نمودند. سنتهای برهمنی درهند در واقع همان سنتهای آریایی است زیرا که برهمنان طبقه اول از سیستم طبقاتی هند و آریایی محسوب می شده اند. معارف کهن در ریاضیات از این دو سر چشمه جریان یافت و پهنه فرهنگ ریاضی در ایران باستان را مشروب کرد و نهالهایی از آن را به ثمر نشاند. در سرزمین شوش، از حدود چهار هزار سال پیش از میلاد، تمدنهایی بر پا بوده و میان آن فرهنگها با فرهنگ….

کتاب حاضر نخستین جلد از مجموعه‌ای است که به بررسی تاریخ علم و فناوری در ایران می‌پردازد. تاریخ علم در ایران نسبت به بسیاری از وجوه فرهنگی تمدن ایرانی هنوز به گونه‌ای شایسته، بررسی و تنظیم نشده و آثار مستندی در این زمینه تدوین نشده است. بنابراین بازشناسی و شناساندن این عنصر مهم از فرهنگ، موجب می‌شود که پیوند آن با دیگر وجوه فرهنگ ایران و نیز نقش آن در عرصه تمدن جهان آشکار شود. در نگارش این مجموعه از اندیشه‌ها، نوشته‌ها، گفتارها و همکاری‌های بسیار استفاده شده است.

درکتاب مسائل عصر ایلخانان توجه عمده نگارنده به مسایل زیر معطوف بوده است: تحلیل و ترکیب وقایع پراکنده و کوشش برای رفع ابهامات و روشن ساختن نکات و زوایای تاریک و مطرح ساختن مسائل مهم و علل و نتایج عمده وقایع تاریخی و عنایت محتاطانه‌تر به دیدگاه فلسفی در بررسی حوادث و اجتناب مطلق، در حدود امکان و بدون تعصب، از آراء و احکام سنتی در تاریخ تحمیل شده است و تنظیم و ارائه آگاهیهای منسجمی درباره چند مساله در حاشیه مباحث اصلی از قبیل مساله تاریخ نویسی و معرفی منابع تاریخ و مکمل تاریخ در عصر مغول و تیموری و استقصای ممکن درباره ارزش و کم و کیف چند اثر بزرگ تاریخی و مقلدان شاهنامه در این دو دوره تقریبا پیوسته و بالاخره بازنگری بدون تعصب بر اساس تحلیل دقیق و به کمک اسناد و مدارک در تعیین جهات مثبت و منفی و ارزشهای وقایع و حوادث.

این کتاب مجموعه چهار تحقیق مستقل درباره دوره ایلخانان است: الف) دین و مذهب در عهد ایلخانان ایران؛ ب) تصوف در دوره ایلخانان؛ ج) جامع‌التواریخ و تاریخ‌نویسی در دوره ایلخانان؛ د) مقلدین شاهنامه در دوره مغول و تیموری و تاریخ منظوم شمس‌الدین کاشانی. قسمت اول و دوم در حقیقت مکمل تاریخ سیاسی مغول و مقدمه‌ای برای ورود در مباحث مربوط به تاریخ اجتماعی آن دوره محسوب می‌شود. قسمت سوم و چهارم شامل تحقیق نسبتاً دقیق و کم‌سابقه‌ای درباره تاریخ‌نویسی در دوره مغول و ارزش و اهمیت جامع‌التواریخ و مؤلف واقعی آن و مسئله رابطه جامع‌التواریخ با خواجه رشیدالدین و همچنین مقلدین شاهنامه در دوره مغول و تیموری و تاریخ منظوم شمس‌الدین کاشانی است.