امثال و حکم یکی از بخشهای مهم و جالب فولکلوری ملل و نمایشگر راستین عواطف نفسانی افکار، نظریات، معتقدات، عادات، سنن، ذوق فطری، اخلاقیات، تلقیات اوضاع و احوال عمومی زندگانی جوامع است. زبانهای افغانی به ویژه پشتو و دری از لحاظ وفور ضربالمثلها بسیار غنی است که با احتوای مفاهیم حکمی و تمثیلی با ظرافت و زیبایی در طول روزگار و از روزگاران بسیار قدیم همچون ستارههای تابناکی در آسمان ادب فولکلوری جاویدانه میدرخشند. این کتاب مجموعهای از ضربالمثلهای زبان افغانستان را احتوا میکند که توسط عنایتالله شهرانی گردآوری شده است. در این مجموعه بیش از پنجهزار مثل به ترتیب حروف الفبا آورده شده است.
در کتاب فرهنگ امثال القرآن ابتدا معانی لغوی و اصطلاحی مَثَل و نیز دیدگاه دانشمندان مسلمان و غیرمسلمان دربارٔ آن بیان شده است؛ سپس مثلهای قرآن کریم با موضوعات مختلف و همراه با معادلهای فارسی هر یک درج شده است. گفته شده است که بحث از امثال قرآن از جمله مباحثی است که از دیرباز موردتوجه بسیاری از علما و اندیشمندان قرار گرفته است. تمام تفاسیر شیعی و سنی بهخاطر طبیعت بحث از تفسیر قرآن، هنگام رسیدن به آیات تمثیلی قرآن کریم، تأملی درخور و شایسته از خود نشان دادهاند؛ نهتنها در تفاسیر بلکه در کتابهایی که بهطور مستقل در اینباره به رشتهٔ تحریر درآمده است.
ضرب المثل های زبان پشتو (د پشتو امثال او حکم)که در سال 1354 ه ش برای نخستین بار توسط عنایت الله شهرانی جمع آوری و تدوین شده به چاپ رسیده و در ضمن نشریه ها و کتابهایی که در مطبوعات کشور و بیرون مرزی به زبان پشتو به نشر رسیده است مهر چاپ خورده است. مجموعه د پشتو امثال و حکم کار آغازین و ابتدایی بود اینک مجموعه د پشتو متلونه یا ضرب الامثال با غنای بیشتر یا تصحیح و نقد شادروان غریب یار و عبدالحمید عاطف و اهتمام برهان الدین نامق از سوی کانون فرهنگی قیزیل چوپان اقبال چاپ میشود...
امثال و حکم یکی از بخشهای مهم و جالب و فولکلوری ملل و نمایشگر راستین عواطف نفسانی، افکار، نظریات، معتقدات، عادات، سنن، ذوق فطری، اخلاقیات و تلقیات اوضاع و احوال عمومی زندگانی جوامع است. این کتاب دربرگیرنده ضربالمثلهای دری افغانستان است که نویسنده آنها را نهتنها از محیط جمعآوری کرده است، بلکه با بسیاری از کتب مقابله و مقایسه نموده است.