صنعت بدیع عبارت از محسنات و آرایش است که در کلام بلیغ به کار می‌رود. کلام بلیغ آن است که مطابق با مقتضی مقام باشد. مقصود مؤلف در این رساله بیان صنایع بدیعیه است؛ بنابراین از ذکر علم بلاغت صرف‌نظر کرده است و بدیع لفظی و معنوی را به طور کامل بیان نموده است.

منابع مشابه بیشتر ...

59b1495e064e9.png

نخبة البیان در وجوه تشبیه، استعارات و محسنات بدیعیه

محمدمهدی بن ابی‌ذر نراقی

نخبة البیان اثر محمد مهدی بن ابی‌ذر نراقی (م 1209 ه) یکی از علما و اندیشمندان بزرگ قرن دوازدهم و اوایل قرن سیزدهم هجری، آیت‌الله العظمی محمدمهدی نراقی است. ملامهدی خود در مقدمه نخبة البیان درباره علت نوشتن این کتاب می گوید: «.... چون جمعی از اخوان صفا و خلان وفا . . . نزد حقیر به مباحثه تفسیر کلام الله المجید اشتغال داشتند، و اکثر مباحث این علم شریف احتیاجی تمام به معرفت وجوه تشبیه و استعارات - که اهم و ادق مباحث علم بیان است - داشت، لهذا از این بضاعت خواهش نمودند که از جهت ایشان، رساله جمع نماید که مشتمل باشد بر وجوه تشبیه و استعارات به نحوی که زبده و خلاصه باشد از آنچه قوم ذکر کرده‌اند....». نخبة البیان - که به قلم سلیس و شیوایی تحریر شده - شامل یک مقدمه و چهار فصل و یک خاتمه به این شرح است: مقدمه در تعریف تشبیه و استعاره و مجاز مرسل و کنایه و فرق آنها؛ فصل اول در بیان بعضی از اقسام تشبیه؛ فصل دوم در بیان اقسام مجاز مرسل؛ فصل سوم در بیان اقسام کنایه؛ فصل چهارم در بیان اقسام استعاره؛ خاتمه در ذکر بعضی از محسنات بدیعیه.

5951f6e98c52e.jpg

معالم البلاغه در علم معانی و بدیع

علوم بلاغی که در آغاز با تامل و تدبر در قرآن، حدیث و اشعار عربی پدید آمدند، سه علم معانی، بیان و بدیع را دربرمی گیرند. معانی و بیان زیر ساخت بلاغت هستند و بدیع به ظاهر آن توجه می کند. کتاب حاضر مشتمل بر اصول و فوائد علوم بلاغت و توابع آن با ذکر شواهد و مثال های فارسی و عربی است. محمدخلیل رجائی این اثر را در یک مقدمه در فصاحت و بلاغت و سه بخش علم معانی، علم بیان و علم بدیع تالیف کرده است. مسائل علم معانی چون اسناد خبری، احوال مسنداليه و مسند، احوال متعلقات فعل، قصر و حصر، وصل و فصل، ايجاز و اطناب و مساوات در بخش اول مورد بررسی قرار گرفته اند. در بخش دوم به تحليل مسائل علم بيان و مقاصد آن، تشبيه، استعاره، مجاز مرسل و كنايه پرداخته می شود و بررسی علم بديع و انواع آرايه های لفظی و معنوی در بخش سوم صورت می پذیرد. این کتاب در سال 1353 توسط انتشارات دانشگاه شیراز در دسترس علاقمندان قرار گرفت.