شیخ محمد حسن گیلانی از دانشمندان شیعی سده سیزدهم هجری است. اصل وی از گیلان، تحصیلاتش در نجف اشرف و اواخر عمر خود را در خوی گذراند و در آنجا دار فانی را وداع گفت. گیلانی کتابخانهای برای خود تشکیل داد و در سال 1248 ق،آن را موقوفات حسنیه نامید و وقف خاندان خود کرد. از تعداد کتابهای کتابخانه گیلانی اطلاعی در دست نیست. اخیرا با اقدام خیرخواهانه یکی از بازماندگان گیلانی تعداد سی و سه نسخه از کتابهای وقفی گیلانی به مدرسه نمازی خوی منتقل گردید. با احتساب چند نسخه دیگر از کتابهای وی که قلا در این کتابخانه بوده، تعداد کتابهای باقی مانده از گیلانی به حدود پنجاه عدد میرسد. موضوع این سی و سه نسخه ادبیات عرب، فقه، فلسفه، عرفان و ریاضیات است و اغلب نسخهها دارای امتیاز و ویژگی خاصی هستند. برخی از آنها متعلق به سده هشتم و نهم است. همچنین چند رساله منحصر در بین آنها به چشم میخورد.
این کتاب دربرگیرنده مشخصات کتابخانههای پاکستان و برخی از نسخ خطی موجود در آنهاست. کتابخانههای پاکستان که بعضی پیش و برخی پس از تأسیس پاکستان بنا شدهاند، کلیه مراجع و مآخذ تاریخ پاکستان در این کتابخانهها انباشته شده است. زبان این کتابهای انباشتهشده در کتابخانهها بیشتر فارسی و عربی است. در جلد اول این کتاب در مجموع 237 کتابخانه مورد شناسایی قرار داده شده است.
مرحوم ملک از سال 1303 خورشیدی با عشق بسیار به جمع کتاب پرداخت و این عشق را حاصل ذوق فطری او به علم و ادب باید دانست. این کتاب پنجمین جلد از فهرست نسخههای خطی این کتابخانه است که حاوی فهرست نسخههای خطی مجموعهها و جنگها میباشد.
شهرستان خوی یکی از مهمترین شهرهای استان آذربایجان غربی است که در این کتاب به توصیف جغرافیای طبیعی، تاریخی، انسانی و ... این شهر پرداخته شده است. نام این شهر از ابتدا خوی بوده و هیچ نام دیگری برای آن ذکر نشده است. این شهر در شمال غربی ایران در دشتی نسبتاً وسیع واقع شده و از شمال به ماکو، از شرق به مرند، از جنوب به سلماس و از مغرب به کشور ترکیه منتهی میشود. در این کتاب و در هفت بخش به این مباحث پرداخته شده است: جغرافیای طبیعی، جغرافیای اقتصادی، جغرافیای انسانی، جغرافیای تاریخی، اماکن متبرکه، آثار باستانی و مشاهیر که در چهار فصل خاندانهای علمی، علما، شعرا و سایر بزرگان خوی بررسی شده است.