کتابخانه مجازی ادبیات

دیوان اشعار "سلام" مشتمل بر غزلیات، قصاید، مثنویات، قطعات، رباعیات و دیگر منظومات اثر ابوالقاسم سالاری (حیران) است که در سال 1358 در قم منتشر شده است.

این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.

عبدی بیگ شیرازی بعد از آنکه مثنوی «جام جمشیدی» خود را در برابر «خسرو و شیرین» نظامی به نظم کشید، به نوشتن نظیره‌ای بر «هفت پیکر» نظامی پرداخت. شاعر مثنوی‌هایی را که در اواخر عمر خود در «خمستین» (خمسه یکم و دوم) داخل کرده است، بر حسب بحر عروضی آنها را به پنج «بحر» تقسیم کرده و منظومه «هفت اختر» را در بحر چهارم (بحر خفیف» گنجانیده است. منظومه «هفت اختر» با مقدمه‌ای که ویژه مثنوی‌های قون وسطاست یعنی با توحید، نعت و مناجات آغاز می‌شود. پس از مناجات نیز شاعر به مدح حکمران زمان شاه طهماسب می‌پردازد. او سلطان را «دریادل» و «عادل» می‌نامد و می‌گوید که گویا بندگان خدا از شاه دلخوشند و فتنه و فساد نیز در دوران او به خواب ابدی فرورفته‌اند. موضوع این منظومه به شرح زندگی بهرام گور اختصاص دارد و قهرمان اثر نیز همین سلطان ساسانی است؛ اما عبدی بیگ تغییراتی در اصل سوژه در ترکیب و در مضمون و چهره‌های اثر داده است.

خواجه زین‌العابدین علی نویدی عبدی بیگ شیرازی که یکی از پیروان برجسته مکتب ادبی شاعر شهیر آذربایجان نظامی گنجوی در سده شانزدهم میلادی می‌باشد، در نهم رجب 921 قمری در شهر تبریز دیده به جهان گشود و در سال 988 به سن 65 سالگی در شهر اردبیل بدرود حیات گفت. آثار این شاعر از نظر بررسی و تتبع درباره ادبیات و تاریخ ایران در سده شانزدهم میلادی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. «جوهر فرد» نخستین مثنوی از دومین خمسه شاعر است. این مثنوی به گفته خود شاعر به شیوه «قران السعدین» امیرخسرو به رشته نظم کشیده شده است. مثنوی با دیباچه نسبتاٌ مفصلی آغاز شده، شامل قطعاتی به شکل مثنوی و یک رشته غزلیات است. تمام غزل‌ها با تخلص عبدی پایان می‌یابد.