فرخی سیستانی یکی از بهترین قصیده‌سرایان ایران در قرن پنجم هجری، یعنی دوره شکوفایی و ترقی شعر فارسی است. فرخی، به دلیل سادگی و روانی همراه با استحکام سخنش، جایگاه ویژه‌ای را در میان قصیده‌گویان تمام ادوار ادبی ایران برای خود حفظ کرده است؛ به طوری که همان لطف سخن سعدی در میان غزلسرایان را فرخی نیز در بین قصیده‌گویان داراست. و همین بیان ساده روشن سبب شده که شیوه او نیز چون سعدی «سهل و ممتنع» نامیده شود.

منابع مشابه بیشتر ...

63f4dd457c126.jpg

گفتگو در شعر فارسی

احمد کرمی

در فن آرایش سخن و صنایع بدیعی "سوال و جواب" را یکی از محسنات بدیع معنوی به شمار آورده اند و آن چنان است که شاعر در بیتی و یا چند بیت و یا بیش از آن، سخن خود را به صورت پرسش و پاسخ موضوع می کند و این تفنن ادبی، گاه چندان به درازا می‌کشد که از آغاز تا پایان یک قصیده طولانی را نیز دربر می‌گیرد. کتاب حاضر که "گفتگو در شعر فارسی" نام دارد بیشترین اشعاری را که تاکنون به شیوه پرسش و پاسخ سروده شده اند، شامل می‌شود.

63f4ac1c50d47.jpg

دیوان زهرائیه ضیایی‌دزفولی

محمدرشیدبن‌حاجی‌بابا ضیایی‌دزفولی

شیخ مولی رشید دزفولی، فقیهی فاضل و ادیبی از شعرای تابناک بود که در جامعیت علوم و فضیلت دینداری و رعایت نکات اخلاقی و فضایل و کمالات نفسانی در عهد خود مشخص و ممتاز بود «او با همه اطلاعاتی که در علوم دینی و فلسفه و تاریخ و ادبیات تازی و فارسی داشته‌اند تنها قسمتی از دیوانش یعنی بخش (زهرائیه) به جای مانده، که با همه‌ی اندکی طبعی غرا و معلوماتی جامع است. در شعر بر پیشینیانی همچون سعدی، حافظ و جمال‌الدین عبدالرزاق بوده است... مجموعاً 2545 بیت شعر از مرحوم ضیایی به جای مانده است» . «این اثر یکبار در سال ۱۳۳۳ قمری در بمبئی و بار دیگر در سال ۱۳۲۳ خورشیدی در تهران به نام کلیات دیوان ضیایی به چاپ رسیده است. مجموعه زهرائیه ضیایی اگرچه در باب مدیحه و مرثیه است، اما با اصولی نو و طرح‌های شعری جدید نسبت به مرثیه سرایی در آن زمان به وجود آمده که این نوع طرز بیان مرثیه در نوع خود بی‌نظیر است و در زمان زندگی ضیایی مطمئناً سبکی بسیار نو و تازه بوده است» در دیوان شعری که از او به جای مانده تعدادی قصیده و غزل(88) و ترجیع بند(12) وجود دارد. «گرچه دیوان اشعارش مختصر ولی منقح و نافع و حاوی فواید بسیار است. اشعار نغز و شیوای او در قالب پند و نصایح، حکایت از رنج درون و قلب سوزانش دارد» . اثر منظومش؛ یعنی زهرائیه نشان از تسلط او بر قواعد شعری و تبحر او بر استحکام معانی دارد و دلیل بارزی است بر فصاحت کلام و روانی سخن و نیروی طبع و قوت بیان و حدت ذهن او. «قصاید و غزلیات لطیف و مدایح عالی و اوصاف رایع او با معانی باریک و مضامین تازه و دل‌انگیز به شعر او دلاویزی و رونق و جلای خاص می‌بخشد. در لابه‌لای اشعارش به ابیاتی برمی‌خوریم که بیانگر حسب حال و بیان احوال و سبب احتراز او از دنیا و مردم زمانه و علت انزوا و تجرید وی از خلایق است»

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

58a6af43491bd.PNG

اشک شکرین

جمیله اخیانی

در این مقاله معنای دیگری از واژه «شکرین» که در اصل به معنی «منسوب به شکر» و سپس به معنی «شیرین» است بررسی شده است. علاوه بر روشن شدن این معنی، ابهام بعضی از بیت‌های خاقانی نیز برطرف شده است.

پژوهش‌ها/پژوهش‌های عمومی ادبی
مقاله
5888535648edf.PNG

معانی فراموش شده «غمی» و «غمین» در شاهنامه و دیگر متون کهن

جمیله اخیانی

«غمی» و «غمین» در گذشته، غیر از معنی اندوهگین، معانی دیگری هم داشته‌اند که به مرور زمان کابرد آنها کاهش پیدا کرده و ظاهراً از قرن ششم به بعد به کلی فراموش گشته‌اند. از این معانی، بعضی میان هر دو واژه مشترک است و بعضی تنها موبوط به «غمی» است. از میان کسانی که تمام یا بخشی از شاهنامه را شرح کرده‌اند، بیش از همه کزازی متوجه معنی متفاوت واژه «غمی» در شاهنامه بوده و در چندین جا از نامه باستان، به آن توجه داده است.

مشاهیر ادبیات فارسی/فردوسی/پژوهش درباره فردوسی
مقاله