ویدر، که ساکنانش آن را viyer مینامند، روستایی است از دهستان خَرَقان در بخش خرقان از شهرستان ساوه در استان مرکزی. این روستا در طول 50 درجه و 7 دقیقه و عرض 35 درجه و 20 دقیقه واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا 1700 متر است. روستای ویدر را کوه تیر در شمال و کوه مغار در جنوب و جنوبغربی احاطه کرده است. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1375 شمار ساکنان روستای ویدر 164 نفر (60 خانوار) بوده است. نگارنده در این مقاله خواهد کوشید تا توصیفی کوتاه، اما دقیق از ویژگیهای مهم این گویش کمتر شناخته شده ایرانی رائه دهد.
گویش خراسانی از گویشهای اصیل و مهم زبان فارسی است که به سبب کثرت مردمانی که بدان سخن میگویند و نیز به سبب پایگاه محکمی که زبان فارسی همیشه در خطه خراسان داشته است، شناخت آن بایسته و سودبخش است. بسیاری از واژههایی که در گذشته بخشی از گنجینه زبان فارسی را ساختهاند، امروزه در زبان روزمره کاربرد خود را از دست دادهاند؛ اما در گویش خراسانی هنوز رواج دارند و زنده و کارساز ماندهاند. میان آنها واژههای رسا و زیبا و مفیدی به چشم میخورند که امروز هم میتوانند به کار آیند و بر غنای زبان بیفزایند. این کتاب به همین انگیزهها فراهم آمده است. واژگان این فرهنگ عامیانه و گفتاریاند. واژگان خارجی رایج در پارسی خراسان در این فرهنگ کمتر آمده است.
منظور از این بررسی، نخست ضبط و ثبت گویشهای رو به فراموشینهاده نراق و محلات و بعد از آن برآورد شماره گویشهای زنده و نمونهبرداری از آنها در منطقهای بوده است که از شمال به قم، از خاور به تفرش و اراک و خمین، از جنوب به اصفهان و گلپایگان و از باختر به کاشان محدود میگردد. گویشهایی که در این بخش بدانها سخن گفته میشود، در همه جا «راجی» یا «رایجی» نامیده میشود.
استان پارت بخشی از قلمرو هخامنشیان بود که شمال خراسان و بخش هایی از ترکمنستان کنونی را شامل می شد. پس از سقوط هخامنشیان، پارت تحت تسلط سلوکیان و پس از آن اشکانیان قرار گرفت. زبان پارتی که به نام های پهلوی، پهلوانی و پهلوی اشکانی نیز خوانده می شود، از زبان های ایرانی میانه و در واقع گونه تحول یافته زبان های ایرانی باستان محسوب می شود. کتاب پیش رو توسط دکتر حسن رضایی باغ بیدی (1345-) استاد گروه فرهنگ و زبانهای باستانی دانشگاه تهران تالیف شده است که پس از مقدمه ای درباره پارت و اشکانیان، زبان پارتی و آثار برجای مانده از این زبان به آواشناسی، اسم، صفت، ضمیر، عدد، قید، پیشوندها و پسوندها، کلمات مرکب، حروف و اصوات و فعل در زبان پارتی پرداخته است. این کتاب در سال 1381 توسط فرهنگستان زبان و ادب فارسی و نشر آثار به چاپ رسیده است.