کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب ارمغان هند و پاک، کتابی در مقدمات مذهبی شیعیان و هند و پاکستان و آداب و رسوم و مرام هندیان است که توسط سید محمد مهدی مرتضوی لنگرودی به رشته تحریر درآمده است. موضوع کتاب در مورد عجایب و شگفتیها و امور معنوی و کردار مرتاضین حق و باطل هندی و پاره‌ای از رسم و روش اهل هندوستان و پاکستان است که مولف در خلال مسافرت با آنها برخورد نموده است.

این مقاله می‌کوشد نقش «موقعیت» را در شکل‌گیری ژانرها بررسی کند. برای این منظور، مفهوم ژانر در حوزه رتوریک ـ که از فن خطابه غرب باستان تا حوزه‌های ارتباط‌شناسی در قرن بیستم را دربرمی‌گیرد ـ به بحث گذاشته شده است. برخلاف رویکردهای ادبی ـ که اغلب ویژگی‌های درون‌متنی (فرم و محتوا) پدید آورنده ژانرهای متفاوت است ـ در این رویکرد، عوامل برون‌متنی مانند موقعیت و مخاطب زیربنای تعریف ژانر است و هرگونه تغییر در درک منتقدان از این عوامل، تغییرات چشمگیری در تعریف ژانر به وجود می‌آورد. تا پیش از قرن بیستم، «موقعیت» مفهوم محدود و ایستایی داشت که سخنور و مخاطب در شکل‌گیری آن نقش خاصی نداشتند؛ به همین دلیل ژانرهای متناسب با هر موقعیت نیز کاملا مشخص و تعریف شده بود. حال آنکه در قرن بیستم و با طرح نظریه‌های منتقدانی مانند باختین و کارولین میلر، موقعیت و ـ به تبع آن ـ ژانر به مفهوم پویا و دگرگون شونده‌ای تبدل شد که در فرایندی ارتباطی شکل می‌گیرد و به همین دلیل، خود محصول کنش مشارکان در موقعیت است. در این مقاله، پس از پرداختن به نظریه‌های ژانر در حوزه فن خطابه یونان و روم باستان، نشان می‌دهیم که پیوند ژانر با کنش اجتماعی در قرن بیستم، ژانر را به ابزاری برای تولید و بازتولید ارزش‌ها و پیش فرض‌های ایدئولوژیک در فرهنگی خاص تبدیل می‌کند. در این فرایند، مؤلف، متن و مخاطب به طور هم‌زمان دخیل‌اند. این رویکرد به ژانر، در مطالعات ادبی نیز پیامدهایی داشته که در پایان به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

سنت نظريه و دستور زبان روايت علاوه بر روسيه و فرانسه در نقد انگليسي ـ آمريكايي نيز درخشان و تاثيرگذار بوده است. سيمور چتمن از نظريه‌پردازان آمريكايي نظريه و دستور زبان روايت است و كتاب داستان و گفتمان: ساختار روايي در ادبيات داستاني و فيلم (1978) او از راهبردي ترين آثار در زمينه روايت‌شناسي و به ويژه حوزه ميان رشته‌اي روايت و سينما به شمار مي‌آيد. در اين جستار به معرفي اين کتاب و شرح فصل‌هاي مختلف پرداخته مي‌شود. ابتدا، شرحي از نظريه و دستور زبان روايت از ارسطو و پراپ و نظريه‌پردازان روايت در فرانسه به ويژه برمون، گرماس و تودورف مي‌آيد و سپس كتاب چتمن معرفي و توصيف مي‌شود.

اين مقاله، سبك صالح حسيني را در مقا م مترجم متون ادبي در ترجمه رمان خشم و هياهو اثر فاكنر در پرتو همگاني‌هاي ترجمه پيشنهادي بيكر بررسي مي‌كند. ابتدا گفته مي‌شود چرا در زمينه ترجمه، آنگونه كه سبك نويسنده اهميت دارد، سبك مترجم اهميت ندارد. نكته تناقض‌آميز اينجاست كه اگر سبك نويسنده مهم است، مترجم چگونه مي‌تواند اثر انگشت خود را در ترجمه باقي بگذارد؟ اين مقاله، همگاني‌هاي ترجمه پيشنهادي بيكر را يكي از شيوه‌هاي بررسي سبك حسيني در نظر مي‌گيرد. اين همگاني‌ها عبارتند از تصريح، ساده‌سازي، متوازن‌سازي و طبيعي‌سازي. در پايان، اين نتيجه حاصل مي‌آيد كه حسيني، صاحب سبك است و از طبيعي‌سازي به منزله پر بسامدترين شگرد براي بر جاي گذاشتن اثر انگشت خود در متن استفاده كرده است