رضاقلی خان طبرستانی (1215- 1288 قمری) ملقب به للـه باشی از فتحعلی شاه لقب امیرالشعرایی دریافت کرد و به دربار محمد شاه و ناصرالدین شاه نیز راه یافت. از رضاقلی خان هدایت که ریاست مدرسه دارالفنون را بر عهده داشت، تالیفات ارزشمندی چون ریاض العارفین، مجمع الفصحا و اصول الفصول برجای مانده است. دیوان منهج الهدایه در مصائب اهل بیت عصمت و طهارت از آثار منظوم اوست که مشتمل بر دوازده بند در مصائب دوازده امام و چهارده بند در مصائب سیدالشهدا می باشد. دیوان حاضر که با خط شکسته نستعلیق آراسته شده، توسط کتابفروشی میرزا آقا قاضی سعیدی به طبع رسید.
منظومه گنجینه الاسرار نوشتۀ عمان سامانی، دربردارندۀ یکی از بهترین و تأثیرگذارترین اشعار مذهبی در وصف امام حسین (ع) و حادثه عاشورا است. این اثر شامل سرودههای شاعر مشهور عصر ناصرالدینشاه، میرزا نورالله بن میرزا عبدالله بن عبدالوهاب چهارمحالی ملقب به تاجالشعرا و معروف به عمان سامانی و مجموعهای از مرثیهها و سوگنامهها با درونمایهای غمناک از توصیف مظلومیت شهدای حادثه کربلا است. کتاب گنجینه الاسرار به دلیل نوع و شیوه بیانش توانسته به خوبی محتوایی عرفانی را انتقال دهد و مفاهیم بزرگ واقعه کربلا را با روایتی عاشقانه به طور محسوس و ملموس به نمایش بگذارد. عمان سامانی قالب وقوع را برای سرودن و سخن گفتن از واقعه عاشورا برگزیده است. گنجینه عمان که شامل 831 بیت میشود را میتوان یک سفرنامه هم دانست، سفرنامهای که گزارشگرِ حرکت عارفانه و روحانی قافله یاران امام حسین در مسیر شهادت است.
موضوع این دفتر اشعاریست نغز در توصیف روح بزرگ و توانای حسین بن علی (ع) وطبع سبک سر یزید بن معاویه و مقایسه این دو نقطه متضاد عالم خلقت و اوج و حضیض مشی و سلوک انسانیت.
نسخه چاپ سنگی و نفیس و البته منحصربهفرد کتاب ادبی مدارج البلاغه اثر نویسنده و ادیب توانمند عصر قاجاری یعنی رضاقلیخان هدایت در قطع رقعی در سال ۱۳۳۱هـ.ق در چاپخانه محمدی شیراز و در ۲۳۰ صفحه به چاپ رسیده است. موضوع کتاب علم بدیع است. مؤلف سبب تألیف را در مقدمه کتابش خواهش برخی دوستان وی عنوان نموده و اظهار داشته است که این کتاب در واقع رسالهای است در علوم و فنون مربوط به بدیع برای سهولت در فهم و درک قواعد و ترتیب و اسلوب این فن که یک مقدمه و چند فصل و یک خاتمه دارد. هدایت در مقدمه کتاب مدارج البلاغه می نویسد: «... کلام موزون و غیرموزون در هر زمان و قبل از رودکی بوده و میباشد ... شرافت نظم بر نثر نیز واضح است ... بدان که وزنی و قراری و بحری برای هر سخن موزون مقرر کردهاند ...» سپس اسامی بحرهای نوزدهگانه بحر عرب و عجم را در قطعه شعری منظوم که خود وی (هدایت) سروده، آورده است. آنگاه تعریفی از واژه لفظ و سخن به میان آورده و معتقد است که «چنانکه جان و تن با هم نیکوست لفظ و معنی هم با هم نیکو هستند و از آمیزش لفظ و معنی است که بسیاری از تصنعات در الفاظ و برخی در معنی واقع میگردند و شعر و سخن باید از هر دو باشند و افراط و تفریط هر دو مذموم است..... سخن مصنوع مطبوع است و .....».
سفارتنامه خوارزم یا سفرنامه رضا قلی خان هدایت سفر وی به خوارزم است که به منظور دیدار و رایزنی با محمد امین خوارزمشاه انجام شده است. در حقیقت وی از طرف دربار قاجار مأمور انجام این مهم شده بود که به نحو احسن از عهده آن برآمد. وی در این کتاب در حین شرح سفر و مناظر دیدنی خوارزم، اشعاری را نیز سروده. علاوه بر این در این کتاب، اطلاعات زیادی از فرهنگ و آداب و رسوم و حتی بازارهای سرزمین خوارزم آمده که جالب توجه است. این کتاب اولین بار (1876 م) به کوشش شارل شفر فرانسوی به فرانسه ترجمه و همراه با یادداشتهایی در مصر چاپ شد. در چاپ دوم این کتاب که به کوشش علی حصوری انجام شده، بعضی اغلاطی که در چاپ خط نستعلیق صورت گرفته بود، تصحیح شده است. رضا قلی خان هدایت در پایان کتاب، فتح نامه را سروده که گزارش جنگ خان خیوه و جدالهای خراسان و خوارزم است که منجر به کشته شدن خان و پایان یافتن یاغیگری خوارزمیان شد.