از ديد فرماليستها توجه به بافت کهن زبان، يکي از شگردهاي تشخص بخشيدن به آن است. در اين شگرد، شاعر از نرم عادي زبان بيرون ميآيد و با احياي واژههاي مرده يا واژههاي کهن و باستاني و بافتهاي نحوي گذشته باعث نوعي برجستهسازي و آشکارزدايي ميشود. استفاده از اين شگرد در شعريت شعر يک شاعر، نقش اساسي و بسزايي را ايفا ميکند. شفيعي کدکني (م. سرشک) از زمره شاعران موفق نسل دوم شعر نيمايي است که توانسته از اين شگرد به خوبي استفاده کند. او از شاعران حوزه خراسان است. دلبستگي عميق او به گذشته پرشکوه خراسان و نيز احاطه کمنظير او به ادب کلاسيک ايرانزمين، باعث شده که از رهگذر کهنگرايي در تشخص بخشيدن به زبان شعرياش بهرههاي فراواني بگيرد. در اين پژوهش بر آنيم تا نشان دهيم که موفقيت م.سرشک در مجموعههاي «آيينهاي براي صداها» و «هزاره دوم آهوي کوهي» تا چه اندازهاي مديون ساختارهاي کهن زبان فارسي و اختصاصات سبکي قدماست.
این کتاب دربرگیرنده چهار مقاله به همراه دوبیتیهایی از نویسنده است. مقالات کتاب درباره زبان فارسی و هویت ایرانیان است. فهرست مقالات به این ترتیب است: آذربایجان و زبان فارسی، درباره چند مفهوم، زبان فارسی یا «ملت فارس» و زبان فارسی؛ باستانگرایی و هویت ایرانیان. دوبیتیها نیز بخشی از منظومه بلند «گفتمان الرجال» است که به صورت دوبیتیهای پیدرپی سروده شده اما هنوز فرصت انتشار نیافتهاند.
مقاله حاضر با هدف مطالعه تطبيقي شعر صائب تبريزي و مير عابد سيداي نسفي (نمايندگاني ازسبک هندي در ايران و تاجيکستان) در حوزه لفظ و معنا و تبيين اجمالي وجوه اشتراک و اختلاف آنها صورت گرفته است. اين مقاله با محوريت متون موجود از آثار دو شاعر گرانمايه سبک هندي انجام شده و سنديت آن براساس متون تاريخ و ادبيات فارسي ايران و تاجيکستان، سبکشناسي، نقد ادبي و ديوان اشعار شاعران مذکوراست. در کنکاشي که بين آثار دو شاعر در مقام مقايسه انجام شد، اين نتيجه به دست آمد که دوري و نزديکي سخنوران، به مرکز و مهد زبان و وضعيت موجود جوامع و ملل و هنجارها و ناهنجاريهاي فرهنگي در رشد و ارتقاي سبکها بسيار موثر است. در انتها خواننده متوجه خواهد شدکه بلاغت و فصاحت زباني دقيقا رابطه مستقيم با سطح آگاهي شاعر از زبان شعر و هنجارهاي شعر و شاعري دارد و علايق را دگرگون کرده جهت ميدهد. «ذوقيست جان فشاني ياران به اتفاق»
استاد محمدرضا شفيعي کدکني، محقق، منتقد و پژوهشگر زبان و ادبيات فارسي، از شاعران موفق و صاحب سبک نسل دوم شعر نيمايي به حساب ميآيد. او تاکنون با انتشار 12 دفتر شعري که در قالب دو مجموعه آيينهاي براي صداها و هزاره دوم آهوي کوهي به چاپ رسانده، برگي از دفتر قطور شعر معاصر را به خود اختصاص داده است. اين پژوهش ميزان اثرپذيري اشعار شفيعي را از آثار قدما مورد بررسي قرار داده است. برخي از منتقدان معتقدند که شفيعي بيشتر شعرساز ماهري است تا يک شاعر، چراکه اشعار او از مضامين، ترکيبات، واژگان و صورخيال تکراري و قدمايي پر است. يافتههاي تحقيق بيانگر اين واقعيت است که هرچند رگههاي ژرفي از سرودههاي بزرگاني چون حافظ، مولانا، سعدي، رودکي و ... و نيز نشانههايي از شعر شاعران معاصر همانند اخوان ثالث، شاملو و ... در اشعار او ديده ميشود، اما خلاقيت شفيعي در اين بين نقشي مضاعف عمل کرده، چنان که او را از ورطه تقليد صرف رهانيده است و اين انتقاد جز در مواردي نادر بر قامت اشعار او راست نميآيد.