دولائی گیلانی عارف و شاعر قرن هشتم هجری و پدر شعر گیلکی به شمار می آید. دیوان شرفشاه دولائی یکی از نسخه های خطی فارسی جالبی بود که محمدعلی صوتی طی سالهای 1349 تا 1355 و هنگام تحصیل در دانشگاه بخارست با آن ها مواجه شد. نسخه بخارست دارای مقدمه ای فارسی و 788 دوبیتی و 7 بیت مفرد است. از مقدمه چنین برمی آید که دیوان توسط شخص دیگری غیر از شاعر گردآوری شده است. کتاب حاضر نسخه مزبور به صورت عکس است که توسط انتشارات بنیاد فرهنگ ایران در سال 1358در دسترس پژوهشگران ادب فارسی قرار گرفت.
مجمع النفايس، به سبب نگاه ژرف و تيزبينانة مؤلفش، جايگاه بخصوصي در ميان تذكره های شعر فارسي دارد. اگرچه بعضاً نقايصی چون بي توجهي عامدانه به ارائه اطلاعات تاريخي به ويژه در باب شعراي ايراني در آن ديده ميشود، با اين همه نظر به انصاف و دانش و سليقه نويسنده، اين كتاب اغلب فراتر از تذكره است و اهميتي در حد مجموعه نظرات ادبي قدما دارد، تا حدي كه ميتواند مرجعي موثق و دست اول براي پژوهشگر ادبي در بررسي جريانات تحولات علوم ادبي علي الخصوص سبك شناسي و نقد ادبي باشد
در این کتاب خواننده از گلزار شعر شاعرانی شوریده حال و نغزگوی به آوردگاه فرمانروایانی زیاده طلب و جنگ افروز کشانده می شود. گاه به دیدار حاکمی دادگر و زمانی در محضر حکیمی ژرفنگر می رود. از کاخ زرین زمامداری هرزه و حیله گر به کوخ عارفی دانشمند و دل آگاه می پیماید...
مخبرالسلطنه هدایت کتاب «گزارش ایران» را به شیوه چاپ سنگی در چهار مجلد منتشر کرد. این کتاب، تاریخ ایران را از پیش از اسلام تا انقراض سلسله قاجاریه دربرمیگیرد. این چاپ از نیمه دوم جلد سوم تا پایان جلد چهارم را شامل میشود. علت انتخاب این بخش آن است که مخبرالسلطنه و نیاکانش در دورههای قاجاریه و مشروطیت از دستاندرکاران حکومتی و در نتیجه شاهد عینی وقایع بودهاند؛ از اینرو «گزارش ایران» شامل اطلاعات جالب و دستاولی است که در منابع دیگر کمتر یافت میشود.