ملا عبدالله قطب بن محيى از معدود نويسندگان عارف قرن نهم مىباشد كه نامش در تذكرهها نيامده است. تاريخ تولد و وفات او معلوم نيست، اما با توجه به شواهد موجود مىتوان گفت بين سالهاى 838 تا 909ق مىزيسته است و فرزند محيى الدين كوشكنارى لارى و استاد حكيم معروف ملا جلال الدين دوانى بوده است. وى يكى از معدود رهبران فكرى و دينى است كه با روش مخصوص به خود و از طريق نگارش انبوه مكاتبات اخلاقى - علمى به رهبرى و اداره اجتماع اقدام نموده است. از سوى ديگر مبلغين او در نواحى مختلف فارس و ساحل خليج فارس پراكنده مىشدند و به تبليغ ايدههاى رهبر خود مىپرداختند. مكاتيب عبدالله قطب بن محيى، مجموعه ارزشمندى از نامههاى اخلاقى و عرفانى شيخ عبدالله قطب بن محيى به زبان فارسى است كه براى سالكان طريقت نوشته است و در جايگاه ادب فارسى از اهميت ويژهاى برخوردار است. كتاب مشتمل بر 110 نامه است. در نامهها از صنايع گوناگون لفظى و معنوى، همچون سجع و جناس و مراعات نظير و نيز از اشعار بزرگان ادب ايران بسيار استفاده شده است.
این کتاب اثری است در حکمت الهی که در آن عبدالقادر بن حمزه بن یاقوت الاهری به شرح آموزههای صوفیانه پرداخته است. وی با استناد به آیات قرآن کریم و احادیث نبوی معرفت شهودی را بالاترین درجه معرفت و برتر از فلسفه و برهان میداند. ابن فوطی درباره عبدالقادر اهری آورده است که وی از حکمای صوفی متأله بود و در جوانی در جستجوی تجرید و تحصیل سفر کرد و به خراسان و فارس رفت و نیز در هرات نزد امام فخر رازی درس خواند و در ایام مستنصر بالله وارد بغداد شد. وی پس از سفرهای طولانی به تعلیم و تربیت فرزندان بهاءالدین کلیبری پرداخت و سپس به اهر بازگشت و در همان شهر به تدریس حکمت پرداخت و در اواخر سال 667 دار فانی را وداع گفت.
رساله «یک کلمه» مهمترین اثر میرزا یوسفخان تبریزی معروف به مستشارالدوله، رجل سیاسی و روشنفکر عهد ناصرالدین شاه قاجار، به احتمال زیاد نخستین اثر برجایمانده از جنبش روشنفکری دینی به زبان فارسی است. مستشارالدوله در این رساله میکوشد تا نشان دهد اصول تجدد و تجددخواهی در زمینۀ نهاد سیاست و قانونگذاری نهتنها با تعالیم و احکام دین اسلام ناسازگاری ندارند، بلکه بهآسانی از این تعالیم و احکام استنباط و استخراج و استنتاج میتواند شد. در پایان کتاب نوشتارهایی متفرقه از مستشارالدوله آورده شده است.