قاضی حمیدالدین ابوبکر محمد بن عمر بن علی بلخی از مشاهیر زمان خود و ادبای معروف و قاضی شهر بلخ و مرد متنفذی بوده است. کتاب "مقامات حمیدی" از جمله آثاری است که به عنوان نمونهای عالی از فن کتابت به شیوه متکلف و مصنوع به شمار میآید. این اثر در قالب 23 یا 24 مقامه از نوع مناظرات مانند: مناظره پیر و جوان، سنی و ملحد، پزشک و منجم و .... نگارش یافته و قسمتی از آن مقامهها نیز به چیزهائی از قبیل: بهار، پائیز، عشق، جنون یا لغزها و معماها و مسائل فقهی و تفکرات صوفیانه اختصاص دارد. "مقامات حمیدی" در زبان فارسی تنها کتابی است که به تقلید از مقامات عربینویسانی چون "بدیعالزمان همدانی" و "ابوالقاسم حریری" نوشتهشده و گذشته از حیث صورت که بر پایه سجع و موازنه و صنایع لفظی و معنوی بدیع و ایراد لغات مهجور متروک و استشهاد به آیات و احادیث و امثال قرار دارد، از جنبه محتوا نیز قابل اعتناتواند بود. نویسنده کتاب مقامات با پرداختن به اموری چون طفیلیگری، دریوزگی، شرابخواری و ... سعی داشته تا برخی از مفاسد اجتماعی زمان خود را به خواننده گوشزد نماید.
عظیمترین شاهکار تاریخی که در عصر مغول به رشته تألیف درآمده و بزرگترین آثار ادبیات ایران کتاب «جامع التواریخ» تألیف خواجه رشیدالدین فضلالله است که شامل خصوصیات زندگانی و احوال مغول و عصر تسلط اینان است. این کتاب به امر غازانخان و اولجایتو در تحت سرپرستی وزیر معروف همدانی در سال 710 هـ.ق فراهم آمده و شامل سه مجلد است: جلد اول در تاریخ مغول، جلد دوم در تاریخ عمومی و عالم بنام اولجایتو، جلد سوم در جغرافیا. جلد سوم گویا از بین رفته یا تألیف نشده است.
عظیمترین شاهکار تاریخی که در عصر مغول به رشته تألیف درآمده و بزرگترین آثار ادبیات ایران کتاب «جامع التواریخ» تألیف خواجه رشیدالدین فضلالله است که شامل خصوصیات زندگانی و احوال مغول و عصر تسلط اینان است. این کتاب به امر غازانخان و اولجایتو در تحت سرپرستی وزیر معروف همدانی در سال 710 هـ.ق فراهم آمده و شامل سه مجلد است: جلد اول در تاریخ مغول، جلد دوم در تاریخ عمومی و عالم بنام اولجایتو، جلد سوم در جغرافیا. جلد سوم گویا از بین رفته یا تألیف نشده است.
مقامات حمیدی از جمله کتبی است که در زمان حیات مؤلف اشتهار یافته و در تمام ادوار و اعصار بعد در ردیف بزرگترین آثار ادبی زبان فارسی به شمار رفته و مانند کلیله و دمنه و چهار مقاله نظامی عروضی مورد توجه فضلا و دانشمندان بوده است. شمار مقامات را باختلاف از 21 تا 24 مقامه ضبط کردهاند. قاضی حمیدالدین از جهت تبحر و اطلاع کاملی که در علوم عصر خود داشته موضوعات مختلفی را از قبیل مسائل فقهی و بحث مذهبی و توصیف طبیعت مانند بهار و خزان و موضوعات اخلاقی و اجتماعی و تاریخی و مطالب علمی از قبیل بحث نجومی و افکار عرفانی مثل درباره تصوف و مسائل اجتماعی مانند آداب معاشرت و سفر را مورد بحث قرار داده و همین تنوع مطالب جلوه خاصی به کتاب بخشیده است. حمیدالدین در تمام مقامات مطلب را به نقل حکایت از دوستی مشفق و مهربان شروع میکند و در پایان او را به دست پیشآمد و قضا و قدر میسپارد؛ که احتمالا این دوست یکرنگ شخص فرضی و خیالی باشد مانند بسیاری از افسانهها که پهلوان آن خیالی است و وجود خارجی ندارد و ممکن است طرف مکالمه خودش باشد یعنی خود را دو شخص فرض کرده باشد که با یکدیگر مکالمه مینمایند و در عرف شعرا این امر متداول است.
مقامه جمع مقامات است و مقامات زهاد در مجلس ملوک معروف است که سخنانی میگفتند در پند و موعظت ملوک و نیز به معنی «مجلس گفتن» و موعظه بر منبر یا بر سر انجمنها است که بعدها آن را تذکیر یا مجلسگویی مینامیدند، چه مجلس و مقام تقریبا به یک معنی است. یکی از این مقامهها، مقامات قاضی حمیدالدین معروف به «مقامات حمیدی» است که به پیروی از مقامات بدیعالزمان و حریری هر دو بوده است. او سعی داشته مقاماتش سهل و ممتنع باشد؛ از اینرو در دشخواری عبارات و آوردن لغات غریب فارسی اصرار نورزیده و بعضی مقامههای او بسیار ساده و سهل است و دیگر آنکه مقامات او همه یکطور شروع میشود و به یک نوع ختم میگردد. کتاب "مقامات حمیدی" از جمله آثاری است که به عنوان نمونهای عالی از فن کتابت به شیوه متکلف و مصنوع به شمار میآید. این اثر در قالب 23 یا 24 مقامه از نوع مناظرات مانند: مناظره پیر و جوان، سنی و ملحد، پزشک و منجم و .... نگارش یافته و قسمتی ازآن مقامهها نیز به چیزهائی از قبیل: بهار، پائیز، عشق، جنون یا لغزها و معماها و مسائل فقهی و تفکرات صوفیانه اختصاص دارد.