خلقیات ما ایرانیان، نام کتابی از محمدعلی جمالزاده است که در سال ۱۳۴۵ انتشار یافت. این کتاب کندوکاویاست در خصوص خصوصیات اخلاقی ایرانیان. جمالزاده در تألیف این کتاب، آرای ایرانشناسان ایرانی و خارجی را نیز مورد مداقه قرار میدهد.این کتاب با بیت زیر آغاز میگردد: آئینه گر عیب تو بنمود راست خود، شکن؛ آئینه شکستن خطاست جمال زاده در این مقاله به شیوهای هنرمندانه سعی در جمعآوری نوشتههای کسانی کرده که در باب خلقیات ایرانیان سخن راندهاند وانصافا تلاش او ازحد یک مقاله فراتر رفته و سزاوار این بوده که به کتابی تبدیل شود و این کار را مجله «مسائل ایران» به شایستگی انجام داده؛ اما چنانکه خود اوهم در این کتاب ذکر میکند، سخن در این باب گذشته از بیگانگان از سوی خود ایرانیها هم بسیارگفته شده وبسیارلازم است که تمام این مطالب گردآوری گردند؛ اما خود ذکر میکند که در این میان فرصت جمعآوری همه اینها را ندارد.
کتاب آشنایی ایرانیان با فلسفه های جدید غرب (مجموعه پژوهشی)، نوشته کریم مجتهدی است و در انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران منتشر شده است. در کتاب «آشنایی ایرانیان با فلسفه های جدید غرب» نویسنده سعی دارد برخورد فکری و عمق آشنایی ایرانیان با فلسفه غرب در عصر قاجار را تبیین نماید.«مسیحیت، مشخصه فرهنگ غرب»، مبلغان مسیحی و متکلمان شیعی در عصر جدید، فلسفه در ایران دوره صفوی به روایت شاردن، جهان گرد فرانسوی قرن هفدهم میلادی، گنجینه لغت از قرن 11 هجری، عباس میرزا و مساله تجدد، خاطرات اوژن بوره، نخستین ترجمه فارسی گفتار در روش دکارت، حسینقلی آقا: چهره متجدد عصر قاجار به روایت کنت دو گوبینو، میرزا ملکم خان و اصول نظری نظام پیشنهادی او، میرزا فتحعلی آخوندزاده و فلسفه غرب، افضل الملک کرمانی مترجم رساله گفتار دکارت، قطعاتی چند از یک متن فارسی به قلم افضل الملک کرمانی در تفسیر فلسفه دکارت، ذکر فلاسفه بزرگ غرب در کتاب بدایع الحکم، بدیع الملک میرزا عماد الدوله و...، آقای علی حکیم مدرس زنوزی و بدیع الملک میرزا، بدیع الملک میرزا و علی اکبر مدرس حکمی، خانواده امامقلی میرزا عمادالدوله و پسرش بدیع الملک میرزا و محمدعلی فروغی و سیر حکمت در اروپا عناوین فصول هجده گانهکتاب آشنایی ایرانیان با فلسفه های جدید غرب (مجموعه پژوهشی) است. نویسنده کریم مجتهدی در قسمتی از پیش درآمد کتاب می نویسد: مساله شناخت فلسفه جدید غرب از مساله روابط کلی ایرانیان با کشورهای غربی جدا و مجزا نیست. به همین دلیل نگارنده لازم دیده است زیربنای تاریخی بحث خود را و مواقف مهم آن را به نحوی از قبل روشن و مشخص سازد.
از اواخر دوران قاجار به موازات آشنایی با تمدن غرب و توجه داشتن به عقب ماندگی اقتصادی و فرهنگی کشور، گرایشی به تجلیل و احیای گذشته باستانی و تمدن پیش از اسلام ایران پدید آمد. این جریان را که چیزی فراتر از بزرگداشت طبیعی هر ملت برای تاریخ گذشته خویش بود میتوان باستانگرایی خواند و کتاب حاضر به بررسی علل پیدایش آن، رابطه آن با ناسیونالیسم، دموکراسی، شرقشناسی، و گرایش به سره نویسی، سیر تاریخی آن از آغاز تا پایان حکومت رضاشاه، و معرفی برجسته ترین نمایندگان و نظریه پردازان این جریان فکری، و کتب و نشریات مبین این دیدگاه می پردازد و بهره برداریهای سیاسی گوناگونی را که از این گرایش شده است تحلیل می کند
زندهیاد محمدعلی جمالزاده این نوشتار را در یازده فصل فراهم آورده که مباحثی است در احوال و اشعار حافظ که با استناد گوناگون به دیوان حافظ تحریر شده است .باب اول کتاب بحثی است درباره «رندی حافظ» که در پی آن فهرست اشعار مورد نظر درج میگردد .در باب دوم اشعار حافظ با موضوع «درد دل و وصفالحال» دستهبندی شده و در کنار آن گاه توضیحی مختصر آورده شده است . باب سوم نیز متضمن اشعاری از حافظ است که با عنوان «دین و آیین و دعا و قرآن» تدوین شده است .باب پنجم شامل اشعار گستردهای از حافظ است که با موضوع «اشاراتی به کلیات حکمت و عرفان و معرفت» جمع آمده است .باب ششم تدوین اشعاری است با موضوع «پند و اندرز، دلالت و ارشاد». ابواب بعدی نیز با این موضوعات تدوین گردیده است: حافظ از خود و شعر خود سخن میگوید، مبارزه حافظ با ریا و سالوس و زرق و تدلیس، شراب و میگساری، حافظ در شیراز و در غربت و در ناکامی و عسرت، حافظ و قصیده مداحی. در انتهای کتاب، نوشتهای از ایرج افشار در باب احوال و آثار محمدعلی جمالزاده و متعاقب آن چندنامه و سند به چاپ رسیده است.
سبک و شیوه قصهسرایی مولوی در مثنوی در واقع همان طرز و اسلوب معمولی «کلیله و دمنه» و تا حدی «هزارویک شب» است؛ یعنی به دنبال هر حکایت اصلی، حکایات فرعی چند در میان آورده میشود و بیشتر قصهها درختی را به خاطر میآورد که از تنه آن شاخههای متعددی به وجود آمده باشد. مولوی به مناسبت مبحث و مقالی، قصهای را شروع میفرماید و افزون بر آنکه مطالب و مضامین آن قصه و حتی گاهی الفاظ و کلمات آن مبدأ و منشأ تحقیقات حکمتی و افادات عرفانی دور و درازی میگردد که چهبسا از آیات و احادیث و اخبار و سخنان بزرگان معرفت کمک میگیرد، بهتدریج همان حکایت اصلی که گویی آبستن است، جابجا حکایتها و تمثیلهای فرعی دیگری میزاید و چهبسا این داستانهای فرعی نز خود دارای شاخههای تحقیقی و عرفانی میگردد. در این کتاب داستانهای مثنوی به ترتیب دفاتر ششگانه به کوشش محمدعلی جمالزاده آورده شده و در ابتدای کتاب نیز بدیعالزمان فروزانفر بر آن مقدمهای به نگارش درآورده است.