کتابخانه مجازی ادبیات

جلد هشتم از نامواره دکتر محمود افشار دربرگیرنده بیست و پنج مقاله است که توسط دکتر محمود افشار گردآوری و به کوشش کریم اصفهانیان در سال 1373 منتشر شده است.

جلد پنجم از نامواره دکتر محمود افشار مقاله ها و گفتارهایی است در زمینه های مربوط به تاریخ ایران، قلمرو زبان فارسی، تحقیقات ادبی، مباحث شعر فارسی، مسائل فنی زبان فارسی، عقاید سیاسی دوره قاجار، اسناد تاریخی، وضع فرهنگی و اجتماعی یزد و یادداشتها و اسنادی است که با زندگانی دکتر محمود افشار متناسب است. مقاله ها به ترتیب تاریخ دریافت آنها به چاپ رسیده است.

این کتاب، به معرفی و بررسی تذکره «روز روشن» می پردازد. این تذکره، منبع و ماخذی ارزشمند برای مطالعه و پژوهش درباره رواج و گسترش زبان فارسی در شبه قاره هند است. تذکره «روز روشن»، جایگاه و نقش سلسله«گورکانیان» و به ویژه «نورالدین جهانگیر» و فرزندش «شاه جهان» را در رونق زبان و ادب فارسی در هند، نشان می دهد. مؤلف این تذکره ارزشمند، «محمد مظفر حسین» متخلص به «صبا»، با وجود سن اندک خود، دست به کاری بزرگ زد. او تذکره «روز روشن» را که شامل شرح حال و نمونه آثار 2411 شاعر قدیم و جدید فارسی سرای هند است، در اواخر قرن سیزدهم ه. ق و به عنوان تکمله تذکره های «شمع انجمن»،«نگارستان سخن» و«صبح گلشن» تالیف کرد. تذکره «روز روشن» ازاین جهت قابل اهمیت است که به شرح حال شاعرانی پرداخته و از نام هایی سخن گفته است که در سایر تذکره های فارسی اثری از آنها دیده نمی شود.

مؤلف این تذکره محمد مظفر حسین متخلص به «صبا» فرزند مولوی محمد یوسف علی متخلص به «یوسف» متولد سال 1279 است که در زمان تألیف این کتاب، هفده سال داشته است. مؤلف از بیشتر تذکره‌های تا آن زمان ـ اعم از خطی و چاپی ـ استفاده کرده و نام همه آنها را آورده است. این تذکره مشتمل بر شرح حال مختصر یا مفصل و انتخاب اشعار 2410 نفر از شعرای فارسی‌زبان ایرانی و ترکستانی و تاجیکی و افغانی و هندی مسلمان و هندوست. تألیف آن در سال 1296 قمری به پایان رسیده و به سال 1297 بر حسب دستور نواب سید محمد صدیق حسن خان در چاپخانه شاهجهانی واقع در بهوپال به چاپ سنگی رسیده است.