شعر نیما، شعر پوستتلخی است. شاید بتوان گفت همچون لیمو شیرینی است که باید پوست تلخش را شکافت و حتی پوستوارههای هر پاره یا قاچ آن را نیز کنار زد تا به شیرینیاش دست یافت. نیما به قول خودش، رودخانهای است که از هر کجای آن میتوان آب برداشت. درباره نیما و شعرهایش به صورت پراکنده گفته و نوشته شده است؛ ولی هنوز گمگوشههای سرزمین شعر او فراوان است. نویسنده در این کتاب کوشیده تا بر پارهای از این گمگوشهها نگاهی بیفکند. نویسنده تلاش کرده به جای برخورد صرفاً فنی با شعر نیما، به تحلیل یا تأویل زیباییشناختی ـ روانشناختی آن بپردازد واگر گاه به نکات فنی گریزی زده است؛ یا به دلیل نمایاندن پارهای از نوآوریهای و توانهای شعر نیمایی یا برای آمادهسازی زمینه در جهت گشوده گرهای بوده است.
یکی از شیوههای ابراز نظر در مورد قدرت و نظام سیاسی در دوره پهلوی دوم، سرودن شعر بود. از آنجایی که اختناق حاکم بر جامعه اجازه اعتراض و اظهارنظر صریح را نمیداد، بسیاری از افراد با استفاده از صنایع ادبی، چون کنایه، ایهام و ... در قالب شعر مخالفت خویش را با وضعیت موجود اعلام میکردند. از طرف دیگر تعدادی از طرفداران رژیم پهلوی نیز به وسیله شعر به تعریف از این رژیم میپرداختند. این کتاب اشعار مخالفین و موافقین رژیم پهلوی را با توجه به مبانی فکری آنها مطرح کرده و مضامین و معانی هرکدام را مورد بحث قرار داده است.
این کتاب دو هدف را دنبال میکند؛ استخراج کلمهها و ترکیبهای تازه و بکر از لابلای اشعار شاعران بزرگ معاصر فارسی که در این بخش نگارنده تلاش کرده حجم بزرگی از خلاقیتها و آفرینشهای زبانی شاعر را در قالب واژهنامهای اختصاصی ارائه کند. هدف دوم آن است که این فرهنگ میتواند تا حد زیادی مواد و مصالح لازم را برای بررسیهای ادبی و زبانشناسی در حوزههای گوناگون سبکشناسی و نقد ادبی درباره شاعر و ادبیات معاصر فراهم آورد. این کتاب فرهنگ اشعار فروغ فرخزاد است که نویسنده کوشیده این دو هدف را در آن دنبال کند.
منکر نمیتوان شد که احمد شاملو شاعر و اندیشمند مهم و برجستهای است. مهمبودن او از یکسو به دلیل پدیدآوردن نوعی از شعر فارسی است که به شعر سپید معروف است و از سوی دیگر به تأثیر کلامی و اجتماعی شعر و گفتار او مربوط میشود که کمتر شاعری در زمان حیات خود به چنین امکان و موقعیتی دست یافته است. نویسنده در این کتاب برای اینکه سویههای دیگر متن ادبی یا ادبیت شعر بیشتر نشان داده شود، کوشیده با بررسی ساختاری شعرها (با رویکرد به مؤلفههای گوناگون)، ارزشهای زیباییشناختی و کاستیهای متن را بنمایاند تا ارزش ادبیت متن و تأویل آن از درون خود متن بازجسته شود، بی آنکه ادعایی در کاملیت این تلاش وجود داشته باشد. بخش اعظم این کتاب به بررسی مؤلفههای شعر شاملو اختصاص دارد و تنها موردی که به مضمون یا محتوای شعر شاملو ارتباط مستقیم دارد، جستار «عشق در شعر شاملو» است.