گرچه پیدایش قطعههایی از سرودهها و منظومههای فارسی مانند «سرود کرکوی» و «شعر نوپا و ابتدائی خواجه عباس مروزی» به سدههای اول و دوم منسوب است، ولی در قرن سوم شعر و نثر پارسی وزبان دری دوران کودکی را آغار کرد و رفتهرفته به نوجوانی رسیده و در قرن چهارم اوج و گسترش یافت و شایستگی عنوان شکوهمند «ادبیات» را پیدا کرد. نویسنده در این کتاب پس از مقدمهای کوتاه که به سرگذشت ادبیات پرداخته، در ادامه به مباحثی چون تعریف و تشریح ادب، ادبیات، تعریف ادبیات، ادبیات فارسی، زبان یا ابزار ادبیات، انشاء، انواع سخن، نویسندگی، فصاحت و بلاغت، ادبیات و اساطیر، معانی و بیان، شعر، سبک شعری، طلوع شعر و .... پرداخته است.
کتاب نقض (النقض) ، اثری در تبیین و اثبات عقاید امامیه و رد اتهامات مخالفان و در نقض کتاب "بعض فضائح الروافض" است. این کتاب توسط عبدالجلیل قزوینی رازی در حدود سال ۵۶۰ ق. نوشته شده است. قزوینی، این کتاب را در رد کتابی به نام "بعض فضائح الروافض" نوشته است. نویسنده کتابِ "بعض فضائح الروافض" سنی مذهب و ساکن ری بوده است که در محرّم سال ۵۵۵ق تألیف آن را به پایان برده و ظاهراً تا سال ۵۵۹ به تکمیل آن مشغول بوده است. نویسنده بعض فضائح روافض، عالمان شیعه مانند سید مرتضی، شیخ طوسی، شیخ صدوق، شیخ مفید و راویان مشهور شیعه را در قرن دوم مورد توهین و سرزنش قرار داده است. این نویسنده برخی از اصول، فروع و اعتقادات شیعه را نیز رد کرده است. چون مطالب بعض فضائح الروافض جنبۀ جدلی داشته، مباحث نقض نیز، به تبع آن، بیشتر حاوی نقد تاریخی است تا مباحث و استدلالات کلامی صرف. عبدالجلیل قزوینی در پاسخ به شبهات و ستیزه جوییهای این عالم سنی هرگز به موضعگیریهای عجولانه و سست نپرداخته و در نهایت ادب بدون هیچ پرخاش و لجاجتی، خردمندان را به تفکر و تدبر فراخوانده است. با مطالعه دقیق مناظرات و مشاجرات کتاب، در مییابیم عبدالجلیل با درایت اعتراضات، شبهات وارده را بهگونهای منطقی پاسخ داده، چنانکه بهاندک زمانی کتاب بعض فضائح الروافض به فراموشی سپرده شده است و کتاب «النقض» تا قرنها پس از تألیف مورد استفاده و استناد بسیاری از عالمان و دانشمندان قرار گرفته است.
ادبیات شفاهی ادبیاتی است که به دفتر نیامده و در سینه و یاد و حافظه هر ملتی وجود دارد. به گمان از زمانی که بشر برابر طبیعت قرار گرفت و خود را چیزی جز آن اما در آن دید ادبیات شفاهی پیدایی یافت. به عبارت دیگر ادبیات شفاهی از زمانی که انسان به گپ درآمد و زبان رابط او با جهان بیرونی و درونی اش شد، از مغز به مغز و از سینه به سینه، به امروز رسید. سرایندگان و گویندگان بیشتر و پیشتر گمنام بوده اند، و شک نیست که ادبیات شفاهی مثلا قصه حاصل تخیل و تمنییات گروهی است که گاه در تحت اوضاع و احوال همسان و گاه ناهمگون بزیسته اند...
تاریخ بشر آئینه یک سلسله مبارزه هایی است که بین طبقات مردم برقرار است و این مبارزه ها تا غلبه حق بر باطل ادامه خواهد داشت. مبارزه طبقاتی مظهر و نمایش واقعی حوادث تاریخی است که سر ترقی و تکامل هم در آن نهانست. نبرد دائمی خوبی و بدی، قدرت و حق، فقر و غنا، سرمایه و کار، تقدم و تجدد، ارتجاع و آزادی، فداکاری و خودپرستی، ظلم و عدالت و بالاخره مبارزه نور و ظلمت و یا یزدان و اهریمن است که حوادث و وقایع تاریخی را بوجود آورده است و بدون این نبرد زندگی هدف واقعی ندارد. تصدیق حالت حاضره و تسلیم در برابر سلطه و قدرت زندگی را همان اندازه فاقد روح و معنی خواهد ساخت که کسی وارد جنگ تن به تن بشود بدون اینکه کینه ای در دل داشته باشد و یا تن به زناشویی دهد درحالیکه فاقد عشق و محبت نسبت به همسر خود باشد. یکی از مظاهر حساس و جلوه های مشخص مبارزه های طبقاتی مبارزه ایست که در طول تاریخ بردگان با اربابان نموده اند و پرده های دلگداز و در عین حال لذت بخشی در صحنه اجتماع به وجود آورده اند. بردگی دوره مشخصی در تاریخ اجتماعی هریک از ملت ها گذرانده و خود یکی از دوره های فعالیت اقتصادی بشر است. تمام ملت ها "دوران اقتصاد بردگی" و یا دوره مبارزه بر علیه بردگی را در زمان واحدی نگذرانده اند و در تمام ملت ها هم بردگی حالت مشخص اقتصادی نبوده بلکه بطوری که در این مقاله ها دیده خواهد شد رژیم اقتصادی بردگی در بعضی از کشورها مانند یونان و روم با ظهور فئودالیسم از بین رفته و در پاره از ممالک دیگر مانند آمریکا و روسیه تا یک قرن پیش وجود داشته و در پاره کشورها مانند ایران از بردگان در فعالیت خاص اقتصادی یعنی تولید استفاده نمی کردند.
کتاب “نویسندگان بزرگ معاصر” به دست حسینقلی کاتبی به رشته تحریر و نگارش درآمده است. این کتاب، اثری کهنسال است که در سال ۱۳۲۸ خورشیدی (۱۹۵۰ میلادی) طبع و نشر یافته است. یکی از مهمترین دانشهای بشری که در طول تاریخ همواره همه ما -جامعه جهانی- بدان مفتخر بودهایم، ادبیات است. ادبیات همواره شیرین و منسجم و قدرتمند است و نویسندگان بزرگ در طول هزارههای متمادی، شاهکارهایی خلق کردهاند که مجموع آنها، فرهنگ بشری را ساخته است. این کتاب نیز دقیقا در همین مورد است. مولف در حدود ۸۰ سال پیش کوشیده است تا ادبیات معاصر روزگار خویش را برای مخاطب پارسیزبان معرفی نماید. از همین روی به نویسندگان و آثار و رمانها و اشعار و ادبیات قرن نوزده و بیست پرداخته و شاهکارهای ادبیات کلاسیک جهان را که دارای شهرتی بینالمللی هستند، معرفی کرده است. در این کتاب نویسندگان بزرگی از شرق و غرب عالم معرفی شدهاند. از دورترین نقاط آسیا تا اروپا و آمریکا، نویسندگان و اندیشمندانی که با آثارشان فرهنگ جهان مدرن را پایهریزی کردند. کسانی نظیر اسکار وایلد، ایساهاکیان، د. هـ. لارس، فرانس کافکا، اُ. هنری، ایلیا ارنبورگ، الدوس هاکسلی، آناتول فرانس، جان اشتاینبک، آلبر کامو، ماکسیم گورکی، پییِر لوئیس، آنتوان چخوف، ارنست همینگوی، جورج ولز، استفان زویگ، آندره ژید، برنارد شاو و دهها نویسنده برگ دیگر، در این کتاب مورد معرفی قرار گرفتهاند.