یکی از گنجینههای مناسب برای عرضه گنج وحدت در ادب پارسی از دیرباز قالب ترجیعبند بوده است. این قالب شعری از نظر نقد ادبیات و نوع ردیف و قافیه شبیه به مجموعهای از غزلها یا قصاید کوتاه است که با یک بیت تکراری به هم پیوند خوردهاند. در این کتاب گزیدهای از ترجیعبندها و ترکیببندهای شعر پارسی از آغاز تا امروز به انضمام شرح ابیات دشوار آن گردآوری شده است.
کتاب گل سرسبد مشحون از برگزیده اشعاری است که شاعران بلند آوازه ایران در طول چهارده قرن درباره عظمت مقام امیرالمومنین (ع) سروده اند و بر ارباب دانش و خرد پوشیده نیست که تدوین چنین کتابی صرف وقت بسیار می خواهد و مخصوصا به آقای علی اکبر خان پیروی شاعر آل محمد به مناسبت این توفیق باید تبریک گفت که دیوان ده ها و شاید بیش از صد شاعر توانا را از قرنهای گذشته تا عصر حاضر از روی شوق و حوصله و پشتکار مطالعه کرده و از میان آنها بهترین اشعار را در پیرامون مقام و مرتبت امیرالمومنین برگزیده اند و این اقدام به اعتقاد نویسنده این سطور براستی یک ابتکار شاعرانه است که چنین همتی تا به حال از کسی دیده نشده است و اگر هم شده باشد مسلما به این پایه و مایه نیست...
گزیده ای از ترجیح بند منتخب از دیوان ناجی سروده فقیر خاکسار متخلص به ناجی که در سال 1352 منتشر شده است
سید احمد بهشتی شیرازی، در کتاب شرح جنون: تفسیر موضوعی دیوان خواجه شمسالدین محمد حافظ شیرازی، در پی آن است تا با معرفی فرهنگ ادبی که حافظ شیرازی از متن آن برخاسته است و مطالع تطبیقی مضامین اشعار او و دیگر شعرای نامور فارسی، نقبی به کنه شعر او بزند. کتاب شرح جنون یکی از کتابهای نایاب و قدیمی است که به تفسیر موضوعی غزلیات حافظ میپردازد. (متاسفانه به دلیل عدم موجود بودن بخش پیشگفتار و مقدمه، این نسخه بدون صفحات ابتدایی منتشر شده است و محتوا مطابق نسخه نمونه آغاز میشود.) درباره لسانالغیب و مشرب او، در تفسیر شاهکارهای شعری وی دو شیوه وجود دارد. عدهای رندیهای او را ظاهری میدانند و شراب و شاهد و ساقی او را ظاهری تلقی میکنند و عدهای از آنچه او گفته تعابیر باطنی دارند. سید احمد بهشتی شیرازی از جمله گروه دوم است.
با اینکه منصور حافظ سرایندهای مذهبی و عرفانی است و او را با امور درباری و دولتی پیوندی نیست؛ ولی در چند مورد از فرمانروایی به نام تورانشاه سلطان عادل نام میبرد و این در حالی است که در قرن نهم فرمانروایی به این نام در منطقه فارس که معاصر شاعر باشد، حکومت نداشته؛ اما در قرن هشتم دو تن به نام تورانشاه وجود دارند. منصور حافظ در بیشتر غزلیاتش از ابیات و مصاریع خواجه شیراز استفاده کرده است. هم کلام خود را با کلام خواجه زینت داده و هم کلام او شرح گونهای است بر ابیات خواجه شیراز. در این کتاب دیوان منصور حافظ شیرازی در بخشهای غزلیات، ترجیعبند و قطعات آورده شده و سپس توضیح ابیات مبهم نیز بیان شده است.