کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب قرائت فارسی و دستور زبان برای سال دوم دبیرستانها، طبق برنامه جدید وزارت فرهنگ و تصویب شورای عالی کتب درسی و تالیف سعید نفیسی، محمدعلی روحانی، محمد نصرالله، دکتر مهدی محقق است که در سال 1338 منتشر شده است.

دست يافتن به فرهنگ جامع واژگان و اصطلاحات زبان فارسي ، آرزويي است كه هر فارسي زباني كه به نوعي با انديشه و كتاب سرو كار دارد در فكر خود مي پرورد ؛ و تلاش در اين راه وجهه همت بسياري از خدمتگزاران به فرهنگ و تمدن و ادبيات فارسي و ايراني است. اما اين مهم بدون حصول مقدماتي چند ميسرنمي شود ، يكي از اين مقدمات ، تاليف و تدوين واژه نامه هاي اختصاصي در رشته ها وفنون و علوم مختلف است .البته تدوین فرهنگ اختصاصی برای رشته ای خاص در زبان فارسی سابقه ای بس طولانی دارد و عمر آن کمتر از درازنای تاریخ نظم و نثر فارسی نیست، به گونه ای که یکی از قدیمی ترین کتب منثور زبان فارسی، فرهنگ اختصاصی در مفردات طب است، موسوم به الابنیه عن حقائق الادویه که در واقع توجه پیشینیان ما به این شاخه از فرهنگ نویسی را نشان می دهد.

در این کتاب ابتدا به ریشه و مأخذ کلمات پرداخته شده و سپس درباره کلمات موضوعه و منقوله مطالبی ارائه شده است. فرق میان همزه و الف، اقسام عمده کلمات، مبهمات، اقسام فعل، اقسام حروف، اقسام جمله، قافیه و روی، محسنات کلامیه و ... دیگر مطالب ارائه شده در این کتاب هستند. از ویژگی‌های این کتاب آن است که تبیین هر کدام از مباحث با شاهد مثال‌هایی از متون کهن نظم و نثر فارسی انجام شده است.

این کتاب که با عنوان «دستور حسن» نامیده شده، دربرگیرنده مختصری از دستور زبان فارسی است. نویسنده در مقدمه کتاب به الفبا و انواع حروف از معجم و مهمل و متحرک و ساکن و ... پرداخته است. در فصل اول اقسام کلمه (اسم، فعل و حرف) را تبیین کرده و فصل دوم را اختصاص به «مبهمات» داده است؛ یهنی کلماتی که در معنای آنها نوعی ابهام وجود دارد که محتاج به مبیّن یا مفسر دارند. صفت و موصوف در فصل سوم بررسی شده و فصل چهارم اختصاص به اضافه دارد. صفات فاعلی، فعل، حروف اضافه، کلمات استفهام، قیود، وجوه افعال، وجوه اشتقاق و .... دیگر مباحث این کتاب را شکل می‌دهند.