شیخ مصلحالدین مشرف بن عبدالله مشهور به سعدی شیرازی در حدود سالهای ۵۷۱ تا ۶۰۶ هجری قمری به دنیا آمد و در حدود سالهای ۶۹۰ تا ۶۹۵ درگذشته است. درباره نام و نام پدر شاعر و همچنین تاریخ تولد سعدی اختلاف بسیار است. ترتیب و تناسب و تنوع گلستان همراه با موضوعات دلكش اجتماعی و اخلاقی و تربیتی و سبك ساده و شیرین نویسندگی، سعدی را به عنوان خداوند سخن معرفی كرده است. این اثر، داراى نثرى است آمیخته به شعر، ساده و روان، آهنگین و مسجع. پیش از سعدى نیز نویسندگانى بودهاند كه كلام خویش را به سجع مىآراستند، اما هیچیك از آنان در این كار توفیق سعدى را نیافت؛ زیرا سعدى سجع و موازنه را با سادگى كلام توأم كرد و این كارى است بس دشوار. یكى از امتیازات گلستان این است كه سعدى با تجربه شگرف و باریكبینى خاص خویش و با دید روانشناس، جامعهشناس و مردمشناسى ماهر واقعیات زندگى را مطالعه كرده و بازشناخته و آنها را در گلستان منعكس كرده است.
موضوعاتی که در این کتاب درباره انها گفتگو شده است تماما به استناد آیات قرآن و اخبار و احادیث است. قسمت اول راجع به اخلاقیات است. چون راستگویی و فروتنی و رازداری و مهمان نوازی و کمک به مومنین و توکل به خدا و غناء نفس و رضا و تسلیم و صبر و یقین و مذمت دروغگویی و غیبت و بهتان و تکبر و زنا و حسد و نظیر آن. قسمت دوم مجازات کیفری و اجرای عدالت از طرف دادگاه عادلانه مستقر در این دنیا و کیفر اعمال اشخاص متخلف و تنبیه و تنبه دیگران است. مولف سعی نموده به زبانی ساده و انشائی روان حکایات اخلاقی را بر صفحه کتاب آورد. حکایات منقول شامل یک دنیا خلوص، اخلاق، تنبه، تنبیه، عبرت، پند، نصیحت و اندرز است و خواننده را بیش از پیش به برابری و برادری و رافت و مهربانی و مبانی دینی و اخلاقی و ذات واجب الوجود و جهان هستی و مکافات عمل واقف و معتقد می نماید...
چنانچه از متن کتاب گلستان سعدی در باب سوم- در فضیلت قناعت- بر می آید این شاعر و سخنسرای بزرگ علاوه بر سفرهای بسیار که یک دوره طولانی سی ساله را در برمی گیرد سفری نیز به جزیره کیش داشته است اما زمان وقوع و علت این سفر و محل دقیق توقف او در جزیره از گزارس گلستان مستفاد نمی شود. در این کتاب با شواهد و مدارک تاریخی، زمان سفر او به کیش مشخص شده است. چنان که می دانیم جزیره کیش در زمان اتابکان فارس در قلمرو این خاندان بوده و از امنیت و رونق بسیار برخوردار گردیده بود و سعدی به اتکای همین امن و آسایش که در آن عصر در فارس و بنادر حاکم بوده با خیالی راحت و آرام به جزیره کیش سفر کرده است...
بوستان، همتای جاودانهی گلستان، با این تفاوت که منظوم است. این منظومهی چهارهزار بیتی همانند گلستان داستان به داستان و مواعظ شیرینی در آغاز یا انجام هر داستان در آن آمده است. وزن این منظومه، همانند شاهنامهی فردوسی (بحرمتقارب) است. این اثر درخشان هممانند گلستان مخاطب عام و خاص دارد و مطبوع هر طبعی است، و بیش از هفتصد سال است که در اقلیم فارسی زبان (علاوه بر ایران، شبه قارهی هند، افغانستان و آسیای میانه به ویژه سمرقند و بخارا و تاجیکستان) در مکتبخانهها و سپس در عصر جدید در آموزشگاهها و مدارس عالی و دانشکدهها کتاب درسی آموزشی است و مهمترین درسی که میدهد درس زندگی است. بوستان مشتمل بر 10 باب است : 1. در عدل و تدبیر و رای 2. در احسان 3. در عشق و مستی و شور 4. در تواضع 5. در رضا 6. در قناعت 7. در عالم تربیت 8. در شکر بر عافیت 9. در توبه و راه صواب 10 .در مناجات و ختم کتاب.
بوستان سعدی منظومهای است اخلاقی در بحر متقارب مقصور و در حدود چهار هزار بیت. نام این کتاب در نسخ قدیم «سعدی نامه» نوشته شده و شاید تسمیه آن به بوستان بعد از وقات سعدی از طرف دیگران به مناسبت نام «گلستان» بوده است. این منظومه گرانبها در زمان حکمرانی اتابک ابوبکر بن سعد زنگی در شیراز به اتمام رسیده است. بوستان که اولین شاهکار اخلاقی حضرت شیخ بزرگوار است، حاوی مضامین عالیه عرفانی و حکمتی و متضمن کنایات و استعارات بلیغ شاعرانه است و مانند گلستان به ابوابی تقسیم شده است. این کتاب برای دانشآموزان دوره اول دبیرستان آماده شده و فهرستی جامع که راهنمای تمام حکایات است نیز آورده شده است.