مهستی گنجوی از شاعرانی است که، در ادوار گوناگون تحول ادبی و فرهنگی، همواره به نوعی از جایی خودنمایی و نام و شعر خود را در خاطره ادب دوستان بیدار میکند.هر چند از زندگی این شاعر اطلاعات تاریخی دقیقی در دست نیست، بسی داستانها در باره زیروبم زندگی او ساخته و پرداخته شده است. گفتهاند که از زادگاه خود گنجه، راهی قلمرو سلطان سنجر سلجوقی شد و در جوانی به دربار سنجر راه یافت و پس از اسارت سنجر در سال ۵۴۸ به دست ترکمانان غز یا پس از فوت سنجر در سال ۵۵۲، به گنجه بازگشت و در آنجا با امیراحمد، پسر خطیب آن شهر ازدواج کرد و تا پایان عمر در گنجه به سر برد و در همان شهر درگذشت. این مجموعه دربردارنده اشعاری است از این شاعره قرن پنجم و ششم هجری به انضمام شرح زندگینامه او .در کتاب حاضر برخی از این نوشتهها را درباره شاعر میخوانیم: جستاری در زندگانی مهستی، حکایت سلطان سنجر و مهستی، حضور دیگران در آثار مهستی و دیدگاههای اجتماعی، سبک گفتار مهستی. اشعار کتاب در قالب رباعی، غزل و قطعه است و در بخش تعلیقات و استدراکات، معانی واژهها و ترکیبهای دشوار آمده است.
این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.
مجموعه اشعار از سایه تا نشان مجموعه رباعیات و دوبیتی، سروده جعفر حمیدی است که در سال 1360 توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شده است.
تاریخ جراید و مطبوعات گیلان در پنج دوره قابل بررسی است. مطبوعات گیلان در مقابل تحولات سیاسی، اجتماعی کشور روزی را با دشمن داخلی رویارو بودند و روز دیگر که قصد مبارزه با همدستی خانمانبرانداز دو دولت خارجی روس و انگلیس را داشتند، ناگزیر از صبر و مماشات شدند. در سومین دوره، این مطبوعات که یارای مقابله با دولت را نداشتند، به آگهینامههایی از اسناد و اوراق املاک مردم تبدیل شدند. در چهارمین دوره پراکندگی اهداف و روشها آنها را از موفقیت ممکن دور کرد. این کتاب که تاریخ 155 نشریه را تا آغاز انقلاب اسلامی دربر میگیرد، روشنگر افکار و عقایدی است که مردم گیلان طی حدود 60 سال تا آغاز انقلاب اسلامی از خود بروز دادهاند.