نام مغ از دیرباز در نوشتههای تاریخنگاران کلاسیک و اسلامی با دین ایرانی پیوند داشته است. اما درباره هویت این مردمان غریب که در تاریخ منشأ ابهامآمیزی دارند، همواره با قید احتیاط سخن رفته است. هردوت مغان را طایفهای مادی ذکر میکند که بدنه اصلی روحانیت را شکل میدادند، آریاییتبار بودند و در سرزمین ماد استقرار داشتند. متأخران یونانی نیز با آنکه تصویر ابهامآمیزی را از مغ و کاربرد واژه مغ ارائه دادهاند، اما عموماً برآنند که مغان روحانیت قانونی ایران را در دوران هخامشیان تشکیل میدادند و کوروش دین و روحانیت مغی را پس از براندازی ماد در میان پارسیان اشاعه داده است. در این کتاب مغ و مغان در تاریخ باستان بررسی شده است.
مولف این کتاب، ذیل سه فصل اطلاعاتی از دین زرتشت طی سه دوره تاریخی به دست داده است .فصل اول، تصویری است از دین زرتشت در دوره پیش از گاتاها مقارن با هزاره قبل از میلاد .در فصل دوم، تاریخ زرتشتی گری از قرن سوم تا نهم میلادی بر اساس کتب پهلوی بازگو شده است .فصل سوم که ((دوران احیا دانش در میان پارسیان)) عنوان گرفته مبحثی است که طی آن مخاطبان با تاریخ دین زرتشت از قرن نوزدهم میلادی به بعد آشنا میشوند.
پارسیان اهل کتابند، نوشته محمدطاهر رضوی و ترجمه م. ع. مازندی، در دفاع از آیین زرتشت و در پاسخ به ایرادهای وارد آمده بر آن نوشته شده، و از طرفی، عنوان پارسیان، ناظر به زرتشتیان ساکن هند است. مؤلف معتقد است که پارسیان نه تنها قومی خداپرستاند، بلکه دین ایشان، تفاوتی با ادیان یهودی، مسیحیت و اسلام ندارد. ازاینرو، سنجشی تطبیقی میان باورهای زرتشتیان با دینهای یاد شده انجام داده است. روش نویسنده، همانطور که آمد، دفاعی بوده و نویسنده برای نگارش کتاب، از برخی منابع زرتشتی و بیشتر منابع اسلامی که به دین زرتشت اشاره کردهاند، بهره جسته است. کتاب فاقد فصلبندی مشخص است. مؤلف در دیباچه ابتدا از انگیزه نگارش کتاب سخن گفته است. بحث بر سر پرستش خدای واحد در دین زرتشت، مطالب آغازین کتاب را تشکیل میدهد. در ادامه به نظریات مختلف درباره زندگی زرتشت اشاره شده است. سپس نویسنده به بحث درباره نگارش اوستا و معرفی بخشهای اصلی آن (اوستای اصلی و جدید) و دفاع از باورهای زرتشتی پرداخته است. نویسنده با جستاری در اندیشههای دینی زرتشتی و سنجش آنها با آموزههای دینهای اسلام و یهود و مسیحیت، زرتشت را همانند سایر پیامبران از جانب خداوند دانسته است. بررسی ارتباط مسلمانان با زرتشتیان در دورههای مختلف و جایگاه زرتشتیان در منابع اسلامی و دیدگاه این منابع نسبت به این دیانت و پیروان آن، مطالب انجامین کتاب را تشکیل میدهد
در نزد مورخ و و باستانشناس تمدن به جوامع شهری دارای کتابت اطلاق می شود. این چنین جوامعی نخست بار در دنیای قدیم در بین النهرین مصر جلگه هند و چین و در دنیای چدید در مکزیک یوکاتان و پرو پدید آمدند در اینجا گلین دانیل مسئله خواستگاهای این نخستین تمدنها را در پرتو دانش امروزی باستانشناسی بررسی می کند. او متذکر می شود که تنها باستانشناسی را باید به عنوان راهگشای این مشکل پیشنهاد کرد زیرا که بقایای پزراشهای مکتوب تنها به پنج هزار سال پیش بر می گردد. آیا هفت تمدن مذکور به نحوی با یکدیدگر پیوند داشته اند آیا کلیه آنها از مرکزی مانند سومر یا مصر به همان گونه که بسیاری مورد بحث قرار داده اند برخواسته اند.و آیا روندی که به پیدایش تمدن انجامیده یک بار و تنها همان یک بار در تاریخ بشری رویده است
این کتاب بر اساس هشت سخنرانی نویسنده که در دانشگاه ایستانگلیا واقع در ناریچ در ترم «میکائیلمس» ایراد شده و سپس عیناً در دانشگاه کمبریج تکرار گردیده، تنظیم شده است. در این سلسله گفتارها نویسنده میخواهد با استفاده از وجهه و محبوبیت باستانشناسی، توجه مردمانی را که به گذشته بشری علاقمندند، به این مسئله اساسی جلب کند: باستانشناسی چه پرتوی میتواند بر خاستگاههای تمدن بیفکند؟ در واقع هدف این گفتارها، بررسی و توضیح گوناگونیهای افراد و نقش آنان در نخستین تمدنهای هفتگانه بشری است. به عبارتی دیگر مضمون این کتاب صرفاً نحوه پیشرفت این تمدنها نیست، بلکه آن پرتوی است که باستانشناسی به خاستگاهها و مناسبات آنها و بر روند کلی جامعه چندشهری میاندازد.