ملابهشتی شیرازی یا گیلانی خود از شمار آن هزاران شاعر گمنامی است که در گسترده ادب فارسی چندان نام و نشانی از او بر جای نمانده است. او از شمار بسیارانی است که در روزگار رواج و رونق زبان پارسی راهی هند شدند و در دربار پادشاهان گورکانی هند به مقام و منزلتی رسیدند. ملابهشتی در این منظومه گاه توصیفات زیبایی از صحنههای رزم را به تصویر میکشد، توصیفاتی که از حیث روانی و زلالی در شمار بیعیبترین و سلیسترین ابیات منظومههای حماسی فارسی است. در این منظومه، ابیات شیوا و سلیس حماسی کم نیست؛ تصاویری گاه بکر و زلال که با روانی و سهولت تام شکل گرفته و با تمام سهلبودنش از جنس ممتنع و دشوار نیز هست و این ابیات خود شناسنامه خلاقیت و ابتکار و ماندگاری شاعر میتوانند بود.
این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.
رستم و اسفندیار برجستهترین، نیکترین و مهمترین پهلوانان شاهنامهاند؛ از اینرو برخورد این دو یل از وزن و حساسیت خاصی برخوردار است. اسفندیار شاهزادهای جوان است، با چشم به تختی که شایستگی آن را دارد. او برخلاف گشتاسب، نه یک موجود آزمند و متزلزل و فریبکار، بلکه دلاور شکستناپذیر و مقدسی اس تکه برای نیکترین دینها و اندیشهها شمشیر زده است. رستم در مقابل او، پهلوان قرون و ابرمردی است که تبلور تکاپو و رنج مردانه یک تبار است. در این کتاب افزون بر مقدمه، سه مقاله پیرامون رستم و اسفندیار و همچنین متن آن از روی نسخه شاهنامه چاپ مسکو آمده است.